The Archeology of Speech. Language as a Testimony to the History of Lithuania in Franciszek Ksawery Bohusz’s Thesis „On the Origins of the Lithuanian Nation and Language“

Olaf Krysowski

doi:10.15388/pzop.2020.9

Abstract

Franciszek Ksawery Bohusz (1746–1820) was a philosopher, theologist, Jesuit, political activist, participant of the Kościuszko Uprising, member of the Warsaw Society of Friends of Science, honorary member of the Vilnius University, translator and publisher of the Napoleon Code, who was also the author of the thesis On the Origins of the Lithuanian Nation and Language (1808). The thesis was written in an effort to save from forgetting the traditions of the people whose language, as the author noted, gradually “diminished” and “faded” at the beginning of the nineteenth century, being crowded out by Polish which was used in various areas of everyday life. Bohusz’s work turned out to be a significant voice, a testament which raised interest of many Lithuanian culture researchers. It contributed to the longterm study of the history of the Lithuanian nation and language by numerous Vilnius University professors and students.

Highlights

The thesis was written in an effort to save from forgetting the traditions of the people whose language, as the author noted, gradually “diminished” and “faded” at the beginning of the nineteenth century, being crowded out by Polish which was used in various areas of everyday life
Bohusz’s work turned out to be a significant voice, a testament which raised interest of many Lithuanian culture researchers. It contributed to the longterm study of the history of the Lithuanian nation and language by numerous Vilnius University professors and students
Łącznie z osiągnięciami innych obrońców tradycji litewskiej, takich jak biskup Józef Arnulf Giedroyć (Juozapas Arnulfas Giedraitis), organizator szkolnictwa litewskiego, tłumacz ewangelii na język żmudzki, Szymon Dowkont (Simonas Daukantas), historyk, badacz folkloru litewskiego, czy wspomniani akademicy wileńscy, przyczyniły się do podbudowania tożsamości narodu, który w drugiej połowie stulecia, zwłaszcza po powstaniu styczniowym, coraz silniej manifestował swoją odrębność, próbując uniknąć skutków nie tylko polonizacji, lecz także narastającej ekspansji kultury i jęz

Summary

Introduction

Język jako świadectwo dziejów Litwy w rozprawie Franciszka Ksawerego Bohusza O początkach narodu i języka litewskiego Więcej uwagi poświęca się dziś zaginionym rękopisom Bohusza6 niż pracy O początkach narodu i języka litewskiego, która została napisana w trosce o ocalenie od zapomnienia tradycji ludu, którego język, jak zauważył autor, u progu XIX w.

Results

Conclusion