Teoman Duralı'nın Metafizik, Din ve Ahlak Anlayışı

Abstract

Teoman Duralı'nın metafizik anlayışını anlamak için öncelikle onun felsefe ve bilim anlayışını kavramak gerekir. Duralı, biyoloji bilimini felsefi bir bakış açısıyla incelemenin yanı sıra, Türk felsefe camiasına "felsefe-bilim" kavramını tanıtarak felsefe ve bilimin birbirinden ayrılamayacağı konusunda ısrar etmiştir. Felsefe ve bilim kavramlarını "felsefe-bilim" olarak bir arada kullanarak kendine özgü düşünme biçimini ortaya koymuştur. Bu nedenle felsefenin bilimsiz, bilimin de felsefesiz olamayacağını düşünen ve felsefenin hesap verebilir bir temelde yapılması gerektiği fikrine yaslanan Teoman Duralı, felsefenin bilimsel verilerden bağımsız olarak yürütülemeyeceği görüşündedir. Çünkü Duralı'ya göre felsefe açıklayamadığı sorularla uğraşmaz. Felsefe-bilimin ne olduğu ve Aristoteles'ten günümüze ne tür değişiklikler geçirdiği sorusu konusunda Duralı'nın düşünceleri son derece didaktiktir. Duralı'ya göre felsefe-bilim, mantık, kültür, fizik ve metafizik çalışmalara, canlılığa, evrime, ahlaka dayalı tek boyutlu düşünülemeyecek kadar kapsamlı bir çabanın ürünüdür. Duralı, felsefe ve bilimin özünün Aristoteles'in felsefe-bilim anlayışında saklı olduğuna dikkat çekiyor. Felsefe ve bilimin aksine metafizik ve dinin asla uzlaşamayacağını savunuyor. Metafizik, saf akılla inşa edildiği halde dinin akılla ispatlanamayacak bir içeriği vardır. Bu düşüncelerden hareketle Duralı'nın dine ve inanca karşı olduğu sonucuna varılmamalıdır. Duralı'ya göre inanç bir duygu ve his meselesidir. Ayrıca müminin inancına, kafirin de inkarına delil göstermesi mümkün değildir. Bu açıdan dini inanç konusunda hiçbir akıl yürütmenin olamayacağı sonucuna varmanın yanlış olacağını söyleyen Duralı, dinleri incelerken aklın dört temel ilkesinden hareket edilmesi gerektiğini vurguluyarak geçmişten günümüze metafizik, din ve ahlak konularını akıl ve mantık süzgecinden geçirerek anlatmaya çalışmaktadır.