Tarihi Kilis Mezar Taşları

Abstract

Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde kültürel açıdan zenginlik gösteren illerinden biri Kilis’tir. Bu çevrede yapılan araştırmalar sonucu, başta merkez olmak üzere, ilçe ve köyler de dahil 75 adet mezar ve bu mezarlara ait 129 mezar taşı tespit edilmiştir. 75 mezardan Kilis il merkezinde yer alan mezarların 32’si Merkez mezarlıkta, 11’i Eski mezarlıkta, 6’sı Yeni Dünya (Köro) mezarlığında, 17’si Tekke Camii (Canbolat Bey Türbesi) avlusunda, 3’ü Şeyh Efendi Türbesinde yer almaktadır. Kilis mezar taşları Anadolu’daki diğer örnekleriyle benzerlikler göstermekle beraber Kilis’te altı çeşit mezar yapısı görülmektedir. Sandıklı mezar, kapak taşlı mezar, sanduka mezar, toprak mezar, iki katlı mezar, oval kaide üzerine üçgen prizma gövdeli üçgen kesitli şahide’ si bulunan mezarlar. Mezar taşlarında başlık ve tepelik ayrı birer unsur olarak değerlendirilmiştir. Erkeklerin veya kadınların günlük hayatta kullanmış oldukları fes, sarık, kavuk gibi kılık kıyafet unsurları başlık olarak, başlık kullanılmaksızın baş ve ayak taşının en üst kısmına bitki, geometrik şekil ve nesne ile oluşturulup sonlandırılan mezar taşları tepelik olarak adlandırılmıştır. Burada incelenen başlıklı örneklerin tamamında fes başlık kullanılmış olup diğer başlık çeşitleri bulunmamaktadır. Mezar taşlarının ön ve arka yüzlerinin yanı sıra yan tarafları ve mezar kaideleri de süslenerek mezar taşlarının çoğunda hiç boş yer bırakılmadan, bitkisel, geometrik, nesneli, figürlü süslemelere yer verilmiştir.