System podatkowy Polski w okresie transformacji – próba oceny

Stanisław Owsiak

doi:10.17951/h.2016.50.1.15

Abstract

The article presents the theoretical basis for constructing the existing tax system during the periods of 1992–1993 and indicates how well experiences and lessons drawn from highly developed capitalist countries were used in building the Polish tax system. The Polish Tax doctrine had its characterization and this was made possible by the use of selected empirical data to support it in this article. The paper presents the criteria of evaluation of the Polish Tax system. Presented in this paper is a selection of tax arrangements references of the old European Union member countries. In conclusion, according to the author, realistic proposals for changes in the tax system and tax policy have been suggested.

Highlights

An Attempt to Evaluate the Polish Tax System During the Transformation Period Słowa kluczowe: polski system podatkowy; polityka podatkowa; fiskalizm; Unia Europejska
Dopiero takie podejście może być podstawą podejmowanych zmian
Że liczba progów podatkowych, podobnie jak liczba zwolnień, ulg czy ogólnie tytułów preferencji podatkowych, jest pewną miarą komplikacji podatku, ograniczymy się do porównania liczby progów podatkowych w PIT w 15 krajach UE

Summary

Główne cechy polskiej doktryny podatkowej

Doktrynę podatkową Polski w okresie transformacji charakteryzują następujące cechy: 1. Centralne władztwo podatkowe, co oznacza, że podatki i inne daniny są nakładane ustawami. C przez państwo zasady przyzwoitej legislacji, która wyklucza nie tylko wprowadzanie podatków z mocą obowiązującą wstecz (zasada lex retro non agit), ale także zobowiązuje ustawodawcę do vacatio legis [Kulicki, 2010, s. Respektowanie zasady vacatio legis w odniesieniu do podatków przyczyniło się do konsolidacji procesu przygotowania i uchwalania ustawy budżetowej, jeśli projektowany budżet państwa implikuje. Zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, niekorzystne dla podatników, zostały zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny [Wyrok Trybunału Konstytucyjnego, 1997]. Respektowanie zasady praw nabytych podatników było przedmiotem wielu orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego oraz orzecznictwa sądów administracyjnych. Respektowanie zasady praw nabytych dotyczyło nie tylko ulg, ale także wysokości należnego podatku, np. 5. Zasada koncentracji systemu podatkowego, według której dochody podatkowe gromadzone są za pomocą kilku wiodących podatków (jak podatek od towarów i usług, akcyzowy, dochodowy od osób fizycznych, dochodowy od osób prawnych). Dynamicznie też wzrastały dochody z podatku akcyzowego, czego dowodem są następujące liczby: w 1994 r. wpływy z akcyzy wyniosły 7,4 mld zł, w 2004 r. już 24,3 mld zł, zaś w 2014 r. – 61,6 mld zł [MF, www.finanse.mf.gov.pl/cit/statystyki]

Główne cechy polityki podatkowej

W latach 1994–1997 stopa wzrostu PKB kształtowała się odpowiednio na poziomie

C Stawka nominalna

Findings

Kierunki zmian w polskim systemie podatkowym