Syrian Kurds and Nation-State Citizenship: Inclusion and Exclusion Mechanisms

Abstract

Günümüz dünyasının başat örgütlenme biçimi olan ulus-devletlerin önemli bir bölümü, her ne kadar homojen bir kimlik ve kültür iddiasında bulunsalar da, çok-etnili bir yapıya sahiptirler. Çok-etnili yapı kuşkusuz her bir ulus-devletin, hangi kimliklerin dahil edilip hangilerinin dışarıda bırakılacağını belirleyen vatandaşlık çerçevesini belirlemesini gerekli kılmıştır. Bu çalışma söz konusu ulus-devletlerden biri olan ve 20. yy.’ın başlarında Fransa’nın himayesinde inşa edilen Suriye devletinin Kürt nüfusuna ilişkin vatandaşlık politikalarını konu edinmektedir. Bu konu izleğinde araştırmanın amacı, Osmanlı ve öncesi dönemlerde yerel olarak tanımlanan Kürt kimliğinin, Suriye ulus-devletinin kurulmasıyla birlikte nasıl “kimliksiz”leştirildiğine dair bir resim çizebilmek ve Suriye Kürtleri örneğinde ulus-devlet vatandaşlığının çelişkilerini ortaya koyabilmektir. Araştırmanın verileri konuyla ilgili literatürün yanı sıra saha çalışmasına dayanmaktadır. Saha çalışması 2010-2011 yılları arasında gerçekleştirilmiş, veriler derinlemesine görüşmeler, katılımlı gözlem, yaşam hikayeleri gibi etnografik tekniklere başvurularak elde edilmiştir. Çalışmada Kürtlerin dört (Türkiye, Irak, İran ve Suriye) ulus devlet sınırları içerisinde kalmasına karşın, kimlik mücadelesinin süreğenlik arz etmesi ve her bir devletteki olayların Suriye Kürtlerini de etkilemesinin, Suriye devletinin Kürtlere yönelik vatandaşlık politikalarını etkilediği ileri sürülmektedir. Sonuç olarak Suriye devletinin Kürt nüfusa ilişkin Arap Kemeri, Kürtçe’nin kullanılmasının yasaklanması gibi asimilasyonist politikalarına karşın vatandaşlık söz konusu olduğunda dışlayıcı bir tavrı olduğu görülmüştür. Ancak bu dışlayıcı tavrın da ikircimli olduğunu belirtmek gerekir.