Starożytne źródła koncepcji harmonii sfer

Marcin Konik

doi:10.15633/pms.340

Abstract

The theory of “music of the spheres” (musica mundana) introduced by Boethius in his treaty De institutione musica is an original contribution in development of mediaeval theory of music. However, it’s roots trace back to the Greek antiquity. When considering the sources of medieval theory of musica mundana, one shall underline three most important sources: (1) mythology with its complex cosmogony (esp. by Homer and Hesiod), (2) early cosmology by pre-Socratic philosophers (incl. Anaximander, Heraclit), (3) Pythagorean school. Despite of the fact that idea of the music of the spheres – as presented by the Pythagoreans – was criticized by Aristotle in his De caelo, it became one of the most influential cosmological concept. One of the most striking results of this situation is the fact, that for many ages (during mediaeval era) music was regarded as a scientific discipline, despite its aesthetical dimension.

Highlights

Pytania dotyczące początków, natury i struktury wszechświata towarzyszą filozofii od jej zarania[1]
Zainteresowanie zjawiskami zachodzącymi na niebie charakteryzowało oczywiście wszystkie cywilizacje starożytne
Podejście filozoficzne charakteryzuje wskazywanie na racjonalne przesłanki takich zjawisk, jak np. ruch planet

Summary

Kosmologia w filozofii greckiej

Natury i struktury wszechświata towarzyszą filozofii od jej zarania[1]. Pewną specyficzną cechą filozofii greckiej jest jej predylekcja do rozwijania rozważań kosmologicznych. Że rację ma Thomas Kuhn, kiedy zauważa, iż: Każda cywilizacja i kultura, o których mamy jakieś dane, miała własną odpowiedź na pytanie: jaka jest struktura Wszechświata? Że „dążenie do budowania systemów kosmologicznych jest bez porównania starsze i bardziej pierwotne niż przeprowadzanie systematycznych obserwacji nieba. O doniosłości odkrycia, jakim było wypracowanie racjonalnych metod uzasadniania na gruncie kosmologii pisze sam Arystoteles, kiedy stwierdza: To właśnie ten, kto powiedział, że zarówno w całej przyrodzie, jak i w świecie zwierząt, Rozum jest źródłem wszelkiego porządku i ładu, ten dopiero okazał się trafnie myślącym w przeciwieństwie do tych, którzy przed nim wypowiadali się jednak nierozważnie. Można zatem wskazać na dwa etapy kształtowania się greckiej myśli kosmologicznej: (1) etap przedfilozoficzny, kiedy kosmologia jest częścią mitologii, (2) etap filozoficzny – pytania kosmologiczne stają się jednymi z głównych pytań filozofii

Kosmologia mitologiczna

Kosmologia u presokratyków

Osiągnięcia szkoły pitagorejskiej

Schematyczne przedstawienie monochordu

Zależność prędkości ruchu planety od jej odległości od środka wszechświata