Sprawiedliwość w ubezpieczeniu emerytalnym. Aspekty międzypokoleniowe oraz ekonomiczne

Radosław Pacud

doi:10.17951/g.2015.62.2.159

Abstract

<p>W artykule rozpatrzono różne formuły sprawiedliwości w ubezpieczeniu emerytalnym. Opracowanie dowodzi, że dane formuła sprawiedliwości, realizowana przez system prawny, może podlegać zmianom wraz ze zmianami układu sił ekonomicznych i politycznych. W tym kontekście przedstawiono, że reforma emerytalna z 1999 roku została przeprowadzona z aprobatą społeczną, gdyż ekonomiczna stabilność systemu, a zwłaszcza nabytych praw emerytalnych, nie została zagrożona. Osiągnięto to przez zmiany zasady obliczania emerytur dla młodszych pokoleń, a prawne konsekwencje tych zmian mogą być widoczne dopiero w okresie współczesnym. Sprawiedliwość, którą stanowiono w formule „każdemu według wkładu pracy” oraz „każdemu według potrzeb”, jest obecnie realizowana w formule „każdemu według składki (wkładu składek)”. Po latach skutkuje to dużymi różnicami w sytuacji socjalnej młodszego i starszego pokolenia. Z czasem, gdy system emerytalny będzie coraz mniej wydolny, trzeba będzie dokonać wyboru, jakie inne zmiany są niezbędne, aby prawo emerytalne pozostawało sprawiedliwe dla wszystkich – zmniejszyć korzyści osiągane przez generację emerytów (ewentualnie wprowadzić dla nich dodatkowe) czy zwiększyć wielkość składek lub podatków.</p>

Highlights

Konieczność podwyższania podatków oraz spłata przez obecne pokolenie większych zobowiązań emerytalnych, w porównaniu do tego, co w perspektywie otrzyma przez wzajemną spłatę od wstępujących pokoleń, można uznać za przejaw braku sprawiedliwości międzypokoleniowej
After years it has resulted in huge differences among generations regarding their social situation

Summary

RADOSŁAW PACUD

Tematem wiodącym wielu opracowań naukowych zebranych w publikacji jest sprawiedliwość, stąd należy podjąć refleksję także w przedmiocie sprawiedliwości w prawie emerytalnym. Że podstawy ekonomiczne do pokrycia emerytur w przyszłości nie są wystarczające, należy dostrzegać problem braku dostatecznej siły, która sprawi, że prawa uzyskane przez ubezpieczonych zostaną zrealizowane. 2) uważa, że w prawie emerytalnym niezbędne jest wzajemne uzupełnianie się zasady „według pracy” oraz „według potrzeb”, natomiast osobom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku daje się niemal absolutny prymat zasadzie „według pracy”, nie licząc drobnej korekty z uwagi na uwspólniony dla mężczyzn i kobiet współczynnik ŚDTŻ. Niesprawiedliwe nie może być więc ograniczenie części praw nabytych, jeżeli pełna realizacja wszystkich uprawnień emerytalnych będzie prowadzić do nadmiernego osłabienia budżetu państwa oraz FUS, w tym sztucznych operacji finansowych, ukrywających poziom zadłużenia. Niesprawiedliwą nie może być ta formuła sprawiedliwości rozdzielczej, która zastępuje wcześniejszą jako nierealną i niewykonalną w sytuacji braku możliwości zaciągania dalszych pożyczek przez Skarb Państwa, m.in.

SPRAWIEDLIWOŚĆ MIĘDZYPOKOLENIOWA

SUMMARY