SOSYAL ETKİ KURAMI BAĞLAMINDA POST- MODERN TÜKETİCİNİN SOSYOLOJİK ANLAMDA DÖNÜŞÜMÜNE YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

İnsan hayatı, içinde bulunduğu parametrelere uygun şekilde dinamik bir süreç olarak kendisini göstermektedir. İnsan hayatının dinamik bir süreç olması, insanın çevresi ile olan ilişkilerini ve buna bağlı olarak tüketim pratiklerini de değişken bir hale getirmiş ve dönüştürmüştür. Bu dönüşüm süreci, nasıl meydana geldiğinin daha iyi anlaşılması için belli dönemlere bölünmüştür. Bu çalışma, dinamik hayat süreci sonucunda oluşan ve yirminci yüzyılın sonlarından itibaren hayatın her alanında etkisini gösteren post-modern dönemin tüketicisinin, tüketim pratiklerinde yaşamış olduğu dönüşümü, sosyal etki kuramı bağlamında değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, post-modern dönemin getirmiş olduğu anlayışlara bağlı olarak insan-ihtiyaç ilişkisi, ihtiyaçları gerekli kılan güdülerin değişimi ve ihtiyaçlara anlam yüklenilmesi neticesinde tüketim pratiklerinin; arzuların, hazzın tatminine dönüşmesi sosyal etki kuramı bağlamında irdelenmiştir. İnsanın sosyal bir canlı olması, onu, sosyal yaşamı içerisinde diğer insanlarla etkileşim içinde olmasını gerekli kılmaktadır. Bu etkileşim, kişilerarası iletişimin vazgeçilmez bir unsuru olarak kendisini göstermekte ve insanların kanaatlerini, kararlarını etkilemektedir. Post-modern düzenin getirdiği dinamik hayat deneyiminde internet tabanlı iletişim mecralarında görülen gelişme, insanlar arası etkileşimi mekân ve zaman ayrımı olmaksızın eşzamanlı olarak aynı potada buluşturmuştur. Bu gelişim neticesinde, hedef kitlelerinin ve özellikle de tüketicilerin nezdinde meşruiyetlerini sağlamak zorunda olan firmalar, satınalma stratejilerinde kişilerarası iletişimi ve bunun sonucunda etkileşimi merkezi yere konumlandırmaktadır. Böylelikle, post-modern tüketicilerin internet tabanlı iletişim mecralarında birbirlerini etkilemelerinden, birbirlerinin yorumlarını dikkate almalarından faydalanarak satınalma stratejilerini oluşturmaktadırlar. Buradan hareketle, sosyal etki kuramı ile tüketim pratikleri arasındaki ilişki ve bu ilişkinin ortaya konulması önemli olmaktadır. Bu bağlamda çalışmada, öncelikli olarak sosyal etki kuramına, post-modern tüketim ve post-modern tüketici kavramlarına değinilerek, sosyal etkinin tüketime yansıması ve post-modern tüketicinin dönüşümünde etkisi tartışılmıştır.