Söke Kızılkarlar Köyü Camisi

Abstract

Aydın’ın Söke ilçesine bağlı Kızılkarlar köyü ilçe merkezine 20 km mesafede, Beşparmak Dağları’nın eteğinde yer almaktadır. Kızılkarlar köyünde Osmanlı Dönemi’nden itibaren 1960’lı yıllara kadar kesintisiz olarak yerleşim devam etmiştir. Köyde yaşayanlar 1960’lı yıllarda su, elektrik ve ulaşımın elverişsizliğinden dolayı yerleşim yerini terk ederek Akçakaya ve Söke’ye taşınmışlardır. Çalışmada Kızılkarlar köyünde kırsal mimariye özgü evlerin arasında minaresi olmadığı için evlerden zor ayırt edilen cami mimari, bezeme, malzeme ve teknik özellikleri bakımından ayrıntılı bir şekilde tanıtılmıştır. Cami, kuzeybatı güneydoğu yönünde boyuna dikdörtgen plânlı, düz ahşap tavan üzerine kırma çatı örtülü ve üç bölümlü son cemaat yeri bulunan bir eserdir. Plan şeması ve örtü sistemi bakımından Anadolu’da hemen hemen her bölge ve dönemde görülebilen cami, duvarlarındaki kalemişi bezemelerle benzerlerinden ayrılmaktadır. Bezeme kompozisyonu bitkisel, geometrik, nesneli ve yazılardan oluşturmaktadır. Bitkisel bezemeler, ağaç, çiçek ve yapraklar; geometrik bezemeler, dikdörtgen panolar ve baklava dilimleri; nesneli bezemeler, gaz lambası, ibrik, vazo ve kandil motifleri; yazılı bezemeler Allah, Muhammed, Cıhâr Yâr-ı Güzîn, Hasan ve Hüseyin isimlerinden meydana gelmektedir. Duvarlardaki yazılar, sıradan bir bezeme şeklinde değil, içerikleri itibariyle belirli bir insicam içerisindedir. Yapı, kalemişi bezemeleri bakımından değerlendirildiğinde 1950’li yıllarda Batı ve Orta Anadolu’da gezici usta grubu tarafından duvarları kalemişi bezemelerle donatılmış camilere bir örnek teşkil etmektedir.