Sivas İli Yetiştirici Koşullarındaki Kangal Akkaraman Koyunlarda Dölverimi Özellikleri

Abstract

Hayvan yetiştiriciliğinde anaç sürüden elde edilen yavru sayısı veya oranı olarak ifade edilebilen dölverimi, başarılı bir yetiştiriciliğin ilk koşuludur. Bu araştırmada, Tarım ve Orman Bakanlığınca Halk Elinde Hayvan Islahı Ülkesel Projesi kapsamında yürütülen çalışmalara dâhil Sivas Merkez ve Yıldızeli ilçelerinde yer alan iki alt projenin (58KAK2012-06 ve 58KAK2012-07), 2013 ila 2018 yılları arası altı yıllık verilerinden yararlanılarak, Kangal Akkaraman ırkı koyunların dölverimi özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada ilk yıl, projeye dahil her iki ilçeden toplam 48 köydeki 70 işletme, altıncı yılda 33 köyde 57 işletmeye düşmüştür. Altı yıllık süreçte, ıslah projesindeki tüm işletmelerdeki toplam 76383 anaç koyundan elde edilen 86116 kuzu kaydı değerlendirilmiştir. Alınan tüm verilere göre ortalama doğum oranı %92.7 olurken yıllar arası farklılıklar istatistiki olarak önemli, ilçeler arası farklılıklar ise önemsiz bulunmuştur. Çalışmada elde edilen veri sayısı çok fazla olduğundan, üçüz doğumlara da rastlanmış ancak çok düşük oranda (ortalama %0,1) kalmasından dolayı ayrıca değerlendirilmeyip, ikiz doğumlara dahil edilmiştir. Elde edilen tüm değerlere göre ortalama ikiz doğum oranı %22 olurken, yıllar arası, ilçeler arası ve koç katım dönemleri arası (ağustos-aralık ayları arası beş ay) farklılıklar önemli bulunmuştur. Yine dölverimi ölçütlerinden sütten kesilen kuzu oranı ya da sütten kesim dönemi yaşama gücüne ait genel ortalama %91,3 olurken, yıllara, ilçelere ve kuzu doğum zamanına (ocak-mayıs ayları arası beş ay) göre farklılıklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Çalışmada ana yaşı bilinen, sadece 2013 yılına ait bir alt projedeki 4242 koyundan elde edilen 5147 kuzu kaydına göre, koyunların yaşı (1-10 arası) doğum tipi üzerinde etkili bulunurken, yaşama gücü üzerinde istatistiki olarak önemsiz bulunmuştur. Araştırma sonuçlarına göre çalışma bölgesinde ve benzer şartlara sahip işletmelerde karlılığı en üst düzeye çıkarmak için dölverimini artıran faktörlerin dikkate alınması yararlı olacaktır.