Rylands Satıraltı Kuran Tercümesi ile Kırgız ve Türkiye Türkçesi Kuran Tercümelerindeki Söz Varlığı ve Tercüme Yöntemi

Abstract

Bu çalışmada, ilk satıraltı Kuran tercümeleri arasında kabul edilen ve Çağataycadan daha önceki bir döneme ait olup Doğu Türkçesi özellikleri gösteren Rylands nüshası ile günümüz Türkiye Türkçesi ve Kırgız Türkçesiyle yayımlanan Kuran tercümelerindeki kelimeler ve terimler karşılaştırılmaktadır. Söz varlığı bakımından Kuran’ın satıraltı tercümesi (Rylands nüshası), gerek Uygur Türkçesi metinleri gerekse Kutadgu Bilig ve Divanu Lügati’t-Türk’le pek çok ortak kelime içermektedir. Bu kelimelerin birçoğu, elbette diğer Türk lehçeleriyle de (Kıpçak, Oğuz gibi) ortaklaşabilmektedir. Bu bakımdan söz varlığı karşılaştırmasına Türkiye Türkçesi de dâhil edilmiştir. Böylelikle bir görüşe göre 14 veya 15. yüzyıl, başka bir görüşe göre daha önceki bir yüzyılda yazılan Kuran tercümesinden değişerek veya aynı kalarak günümüze dek ulaşan ifadeler ve kelimeler tespit edilmiştir. Daha sonra bu söz varlığının alındığı dil ve anlamları ortaya konulmuş, Türkçenin dinî anlam ve kavramları hangi kelime, terim ve ifadelerle karşıladıkları (kavram alanı oluşturularak) tahlil edilmiştir. Çalışmanın sonunda istatistiklere de yer verilmiştir. Korpus üzerinden çeviri yöntemine dair tespitler de çalışmamızda bulunmaktadır. Buna göre dinî terim ve kelimelerde Türkçenin kullanım oranı ve bilinci, azımsanmayacak ölçüdedir.