Rus Dilinde Etnonimler: Biçimsel ve Anlamsal Özellikler

Abstract

Soy, kavim, topluluk, ulus gibi oluşumları adlandıran etnonimler, adbilim çerçevesinde oluşan etnonimi dalının araştırma nesnesidir. Etnonimler gerek art zamanlı gerekse eş zamanlı olarak incelenebilmektedir. Etnonimlerin art zamanlı incelenmesi günümüze kadar gelen yazılı kaynakların çözümlemesi ile ilişkilendirilmektedir. Art zamanlı inceleme, etnonimin ne zaman ortaya çıktığı, etnonimin anlamının ne olduğu ve zamanla değişip değişmediği gibi sorular üzerinde durmaktadır. Etnonimlerin art zamanlı incelenmesinin tarih araştırmaları için son derece önemli olduğu anlaşılmaktadır. Eş zamanlı çözümleme çerçevesinde etnonimler dil dizgesindeki birimler olarak ele alınmakta ve dilsel süreçler açısından incelenmektedir. Ayrıca etnonimlerin biçimsel ve anlamsal özellikleri tespit edilmekte ve betimlenmektedir. Bu çalışmada çağdaş Rus dilindeki etnonimlerin eş zamanlı çözümlemesi yapılmış ve bu birimlerin biçimsel ve anlamsal özellikleri betimlenmiştir. Çağdaş Rus dilindeki etnonimlerin biçimsel özelliklere göre iki gruba ayrılabildiği gösterilmiştir. Ayrıca eylemci adlandırma modellerinde kullanılan son ekler yardımıyla türetilebilen etnonimler ve biçim birimleri kullanılmadan kök isimden türetilen etnonimler söz konusudur. Çağdaş Rusçada etnonimlerin çoğunun birinci grupta yer aldığı, ancak tek bir modele göre türetilmediği tespit edilmiştir. İkinci gruptaki kök isimden türetilmiş etnonimlerin eskiden şekillenmiş etnik grupların adlandırması olduğu belirlenmiştir. Rusçadaki etnonimlerin anlamsal çözümlemesi sonucunda bu birimlerin, kültürel bileşeni yoğun olan oluşumlar olduğu tespit edilmiştir. Rusçadaki etnonimlerin yan anlamlar kazandığı ve metafor olarak kullanılabildiği gösterilmiştir. Çağdaş Rusçadaki etnonimlerin en büyük özelliklerinden birinin ikincil adlandırma sürecinde kullanılması olduğu belirlenmiştir. Etnonimlerin eş zamanlı betimlenmesi sonucunda elde edilen verilerin yabancı dil ve çeviri eğitimi açısından önem taşıdığı ileri sürülmüştür. Bunun yanı sıra etnonimlerin art ve eş zamanlı çözümlemesinin, bir kültürde başka bir toplum ile ilgili imgelerin nasıl oluştuğu ve geliştiğine dair geniş bilgi sunabildiği ve bu birimlerin imgebilim çerçevesinde ele alınması gerektiği vurgulanmıştır.