Rola słupów i faktycznych organizatorów przestępstw karuzelowych oraz skala współpracy z biegłymi sądowymi w przestępczości gospodarczej

Abstract

Jednym z mechanizmów, który znacząco przyczynia się do istnienia luki w VAT są oszustwa podatkowe realizowane w ramach tzw. karuzeli podatkowej. Niestety skala tego zjawiska pokazuje, iż zarówno organy skarbowe, jak i organy ścigania nie radzą sobie z ograniczaniem tej skali. Dzieje się tak dlatego, że w prowadzonych postępowaniach często nie dochodzi do wykrycia faktycznego organizatora karuzeli VAT, co w konsekwencji powoduje, iż szuka on nowych słupów i niemal natychmiast tworzy kolejną karuzelę. Zdaniem autora za taki stan rzeczy odpowiada między innymi organ podatkowy wydający decyzje podatkowe na słupów nie korzystając przy tym z możliwości wynikających wprost z art. 55 kodeksu karnego skarbowego (firmanctwo). Nie można bowiem zapominać, iż faktycznymi beneficjentami korzyści finansowych pochodzących z oszustw podatkowych są organizatorzy, nie zaś osoby podstawione (słupy), które w efekcie swojej roli są bardzo nisko opłacani. Wydanie decyzji podatkowej na faktycznego organizatora umożliwia realne odzyskanie start jakie poniósł budżet państwa. Ponadto wyspecjalizowane komórki zajmujące się odzyskaniem mienia, które podlegają pod Wydział ds. Odzyskiwania Mienia w Komendzie Głównej Policji miałby realną szansę na zabezpieczenie majątku organizatora, pochodzącego z przestępstwa. Wydaje się, iż bez zmiany podejścia organów podatkowych i współpracy organów ścigania faktyczni organizatorzy pozostaną nadal bezkarni, a odzyskanie mienia niemal niemożliwe – mimo sprzyjających możliwości ustawodawczych. Do ustalania faktycznych organizatorów konieczna jest szeroka analiza schematu przestępczego procederu, a tym samym jak pokazuje praktyka bliższa współpraca wymiaru sprawiedliwości z biegłymi sądowymi, która w efekcie przyczyni się do efektywności ustalania faktycznych organizatorów zorganizowanych grup przestępczych działających w obszarach przestępstw karuzelowych. Artykuł stanowi kontynuacje badań podjętych przez autora w publikacji pt. Mechanizm przestępstw karuzelowych i metody ich ograniczenia1. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na konieczność zmiany podejścia do prowadzonego postępowania, co może realnie ograniczyć skalę przestępstw karuzelowych. Jednocześnie autor wskazuje na konieczność wykorzystania istniejącego stanu prawnego oraz współpracy z biegłymi sadowymi w celu poprawy efektywności prowadzonych postępowań (czas trwania postepowania, ustalanie faktycznych organizatorów). Wartością dodaną opracowania jest to, iż metody poruszone w artykule nie wymagają zmian legislacyjnych, a więc mogą zostać natychmiast zastosowane w praktyce. W celu przedstawienia zamierzonych celów zastosowano metody badań literaturowych oraz danych publicznych udostępnianych przez Ministerstwo Finansów, obowiązujących aktów prawnych. Ponadto przeprowadzono badania własne obejmujące skalę współpracy między wymiarem sprawiedliwości, a biegłymi sądowymi, co pozwala zweryfikować hipotezę, iż zakres tej współpracy w zakresie przestępczości gospodarczej jest niewystarczający. Zawarte w artykule rozważania mają charakter zarówno teoretyczny, jak i praktyczny.