Roads and Bridges Engineering School and Its First Regulation (1862)

Abstract

Turuk ve Maâbir Mektebi Osmanlı İmparatorluğu’nda kurulan ilk sivil mühendislik okuludur. Okulun açılmasında başlıca etken ülkede yeni yol ve köprülerin inşası ve eskilerinin ıslah edilmesi için ihtiyaç duyulan mühendislerin yetiştirilmesi düşüncesidir. Bu amaçla ilk olarak Tanzimat döneminde ülkenin mühendis ihtiyacını karşılamak amacıyla Ticaret Nezaretine bağlı bir sivil mühendislik okulunun açılması tasarlanmış hatta Turuk ve Maâbir Mektebi adıyla açılması tasarlanan bu okul için 1862’de bir de nizamname kaleme alınmıştır. Ancak sivil mühendislik mektebinin bu tarihte açılıp açılmadığı bilinmemektedir. Ne var ki yaygın görüş Turuk ve Maâbir Mektebinin 1874’te açıldığı yönündedir hatta 1874 yılı Türkiye’de sivil mühendislik eğitiminin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Ancak kaynaklardan 1868’den itibaren Mülkiye Mühendis Mektebi adıyla bir sivil mühendislik okulunun faaliyet gösterdiği anlaşılmaktadır. 1868 ila 1871 arasında faaliyet gösteren ilk sivil mühendislik okulu sadece dört yıl eğitim-öğretime devam ettikten sonra kapatılmış 1874 yılında yeniden açılmıştır. Bu çalışmada arşiv kaynaklarından da yararlanılarak Türkiye’de sivil mühendislik eğitiminin başlangıç tarihine ve ilk sivil mühendislik okuluna dair yeni bazı tespitler yapılmaktadır. Turuk ve Maâbir Mektebinin 1862 tarihli söz konusu nizamnamesi de ayrıntılı bir şekilde ele alınacak okulla ilgili daha önce hiç temas edilmeyen kaynaklara dayanılarak yeni bilgiler verilecektir.