Abstract
<p>W artykule opisano kluczowy dla myśli Andrzeja Maksymiliana Fredry podział ustrojowy zbudowany na zasadzie przeciwstawienia republiki i monarchii. W pierwszej części skupiono się na kwestii doktrynalnych źródeł omawianego podziału. Wskazano przede wszystkim na wpływ, jaki na Fredrę wywarły koncepcje Arystotelesa i Polibiusza. W drugiej części omówiono Fredrowską wizję republiki ze wskazaniem jej odniesienia do realiów Rzeczypospolitej. Podano tu również zasadnicze racje, które Fredro przedstawił na rzecz ustroju mieszanego. Następnie zaprezentowano Fredrowską wizję monarchii, wskazując na różnice w stosunku do ujęć klasycznych, jak również ustalono krytyczny punkt odróżniający ją od republiki, którym jest wolność. W kolejnej części poddano analizie sytuację i zadania króla w ustroju republikańskim, którą Fredro określił terminem <em>rector</em>. W konkluzjach wskazano, że Fredrowska konfrontacja republiki z monarchią stanowi dostosowanie klasycznej klasyfikacji ustrojów do doświadczenia siedemnastowiecznej Rzeczypospolitej i zasadniczej preferencji wolności. Dzięki temu Fredrowskie uzasadnienie republiki zbliża się już do Monteskiuszowskiego.</p>
Highlights
W których podjęciu nie uczestniczą inne organy ani obywatele, zwiększa ryzyko pomyłki, które pociągają za sobą koszty społeczne: „Stąd wynikają wielkie błędy, w jakie się wikłają, pewny ucisk i nieszczęścia ludu, gdy trudno jest za pomocą środków prawnych ograniczyć pełnię władzy monarchy”41
Słowa kluczowe: Andrzej Maksymilian Fredro; republika; wolność; monarchia absolutna; Arystoteles; Polibiusz
Summary
Prowadzone od 2012 r. przez Centrum Myśli Polityczno-Prawnej im. Alexisa de Tocqueville’a prace nad przekładem i zbadaniem twórczości Andrzeja Maksymiliana Fredry (1620/21–1679) w ramach projektu pn. „Biblioteka Staropolskiej Myśli Politycznej” pozwalają na bliższą rekonstrukcję jego koncepcji ustrojowych wraz z ich ideowym kontekstem. Bazując na instytucjonalnym przykładzie rzymskiej dyktatury, Fredro zanalizował negatywne konsekwencje dla wolności ze strony władzy, która nie jest ograniczona inną władzą. Że zdolność zachowania wolności stała się dla Fredry bodaj najistotniejszym atutem republiki mieszanej. Tomasza z Akwinu dotyczącej królestwa i tyranii: „56 Dobry, kiedy się pocznie psować, przejdzie najgorszego (mówią łacinnicy Optimi corruptio pessima)” – idem, Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, na fawor polskiego to jednak zasadniczy punkt odniesienia dla Fredry, który na pierwszym planie postawił kwestię wolności. W których podjęciu nie uczestniczą inne organy ani obywatele, zwiększa ryzyko pomyłki, które pociągają za sobą koszty społeczne: „Stąd wynikają wielkie błędy, w jakie się wikłają, pewny ucisk i nieszczęścia ludu, gdy trudno jest za pomocą środków prawnych ograniczyć pełnię władzy monarchy”. Krytykując je, Fredro wyraźnie opowiedział się przeciw samej zasadzie jedynowładztwa, nawet w jej poprawnej formie ustrojowej
Sign-in/Register to view highlights & summary Sign-in/Register to access full text options 
Talk to us
Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have
Schedule a callMore From: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
Disclaimer: All third-party content on this website/platform is and will remain the property of their respective owners and is provided on "as is" basis without any warranties, express or implied. Use of third-party content does not indicate any affiliation, sponsorship with or endorsement by them. Any references to third-party content is to identify the corresponding services and shall be considered fair use under The CopyrightLaw.
