Relationship Between Noncommunicable Disease Mortality Rates with Human Development Index and Global Gender Gap Index

Abstract

Bu araştırmada; ülkelerin Bulaşıcı Olmayan Hastalık (BOH) mortalite oranlarının İnsani Gelişmişlik Endeksi (IGE) ve Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksi (KCUE) ile ilişkisinin varlığının ve boyutunun değerlendirilmesi ve sık görülen hastalıkların/sağlık sorunlarının eşitsizliklerle ilişkisine dikkat çekilmesi amaçlanmıştır. Araştırma tanımlayıcı türdedir. Araştırma kapsamında kullanılan veriler Dünya Sağlık Örgütü tarafından açıklanan BOH Raporu’ndan, Birleşmiş Milletler’in IGE verilerinden ve Dünya Ekonomik Forumu’nun KCUE verilerinden elde edilmiştir. Araştırmada kullanılan verilerin tamamı 2016 yılına aittir. Karşılaştırmalarda kullanılması planlanan verilerin tamamına sahip olan 140 ülke araştırma kapsamına alınmış; 55 ülke ise verilerinde eksiklikler bulunması nedeniyle çalışma dışında bırakılmıştır. Veri girişi, analizi ve rapor yazımı işlemleri bilgisayar ortamında gerçekleştirilmiştir. Analizler sırasında sayısal verilerin özetlenmesinde ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum değerleri kullanılmıştır. Çalışmada; BOH mortalite oranları ile IGE ve KCUE arasındaki ilişki Spearman Korelasyon katsayısı ile incelenmiştir. İstatistiksel olarak p’nin 0,05’ten küçük olduğu durumlar anlamlı kabul edilmiştir. Toplam 140 ülkenin BOH mortalite oranları ortalaması %72,385±20,758 (Min:27, Max:95) idi. Araştırma kapsamında bulunan 140 ülkeden en düşük BOH mortalite oranına sahip olanlar Çad, Angola, Kenya ve Mozambik iken; en yüksek orana sahip olan ülkeler Bulgaristan, Sırbistan ve Karadağ idi. Ülkelerin BOH mortalite oranları ile IGE arasında pozitif yönde, kuvvetli düzeyde ve istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptandı (r=0,781, p<0,001). BOH mortalite oranları ile KCUE arasında pozitif yönde, zayıf düzeyde ve istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptandı (r=0,323, p<0,001). Araştırma sonucunda; BOH mortalite oranları ile İGE ve KCUE arasında anlamlı ilişkiler saptanmıştır. İnsani gelişmişlik arttıkça ve küresel cinsiyet eşitsizliği azaldıkça; BOH mortalitesinin arttığı bulunmuştur.