Reflections of Ottoman Civilization Conception in Balkan Literature: The Example of Ivo Andric

Abstract

Osmanlı Devleti fetih hareketleriyle birden çok kıtada toprak sahibi olmuş, nüfuz alanına giren bölgelerdeki halkı Türk-İslam kültürü çerçevesinde değerlendirmiş fakat onların kültürel, dinî ve millî unsurlarına karışmamıştır. 13. yüzyılın başlarından itibaren Balkanlarda etki alanı genişleyen Osmanlı Türk kültürü -MS 4-5. yüzyıllarda Balkan coğrafyasına intikal eden Türk boyları ilk tabaka kabul edilirse- bölgede ikinci Türk kültür katmanını oluşturmuştur. Türk kültür ekolojisi unsurları bölgede yaşayan gayrimüslim tebâyı etkilemiş, toplum hafızasında yer etmiştir. Bu Türkizm unsurları özellikle edebî şahsiyetlere ilham vermiş ve onların zihinlerindeki Türk tasavvuru eserlerine yansımıştır. Bu bağlamda Bosna Hersekli yazar İvo Andriç önemli şahsiyetlerden biridir. Andriç, Osmanlı Devleti’nin Bosna Hersek’teki mevcudiyetiyle ilgili motiflerden oluşan eserler yazmıştır. Bu çalışmada, İvo Andriç’in Sinan’ın Tekkesinde Ölüm adlı eserindeki hikâyelerde Balkanların gayri Türk unsurlarındaki Türk kültür ekolojisi yansımalarına odaklanılarak ele alınmıştır. Bu hikâyeler yapısalcı yöntemle kişi/zaman/mekân alanlarında değerlendirilirken hikâyelerin içerik analizinde Türk kültür ögeleri tespit edilmeye çalışılmıştır.