İRAN-IRAK SAVAŞI VE TÜRKİYE ÜZERİNE ETKİLERİ

Abstract

20. yüzyıl dünyada çok önemli olayların yaşandığı bir dönem olmuştur. İran- Irak Savaşı’ da Orta Doğu dengelerinde önemli bir iz bırakan mühim savaşlardan biridir. Sebebini sınır anlaşmazlıkları, su sorunları, terör ve birçok unsur etkilemektedir. Bu savaş sekiz yıl sürmüştür. Ekonomik ve siyasi açıdan yıpranmalara yol açmıştır. Bu makalede İran-Irak Savaşı’nın nedenleri, gelişmeleri ve sonucu ele alınmıştır. Türkiye açısından etkileri incelenmiştir. Türkiye bu savaşta taraf tutmamıştır. Ancak savaşın yıpratıcı etkisinden de kurtulamamıştır. İran-Irak savaşı, 1980 ve 1988 yıllarını kapsayan 8 yıllık bir savaştır. Aynı zamanda Birinci Körfez Savaşı olarak da bilinir. Bu savaş 20. Asırda yaşanan en mühim savaşlardan biridir. Savaş Irak’ın İran’a saldırmasıyla başlamıştır. Savaşın nedenleri arasında Irak, yoğun Şii nüfusuna sahip olan İran’ın yayılmasından çekinmiş, hem de İran’ın Irak’ta yaşanan Kürt ayrılıkçı hareketleri desteklemesi Irak’ı kızdırmıştır. Bunun yanı sıra Şatt’ül Arap su yolu konusunda yaşanan anlaşmazlıklar ve Irak’ın İran’a ait petrol gelirlerini ele geçirmek istemesi de savaşın başlamasındaki en büyük etkenlerdendir. Bu heveslerle başlayan savaşın ilk adımını Irak’ta iktidar olan Saddam Hüseyin’in İran’a saldırması olmuştur. Türkiye savaş boyunca tarafsızlığını korumuştur. Ancak ekonomisi olumsuz etkilenmiştir. Bu savaş Türkiye’de terörü artırmış, Türkiye’nin turizmini olumsuz etkilemiştir. Zamanla ABD’nin ve diğer devletlerin Irak’a destek verdiği anlaşılmıştır. Bu savaşta kazanan yoktur. Savaş, Birleşmiş Milletler’in arabulucu olmasıyla 598 sayılı karar ile 1988 senesinin 20 Ağustos tarihinde sona ermiştir. Bu savaş ilerde I. ve II. Körfez Savaşları’na sebebiyet vermiştir. Bu savaşta bir milyona yakın insan ölmüş, iki milyon kişi yaralanmış, milyarlarca dolar ekonomide kayba, esaretlere sebebiyet veren savaş, ciddi kayıplara neden olsa da Iraklı Kürtler için durum olumlu neticelerle sonuçlanmıştır.