Ramy wojny. O niektórych problematycznych obszarach pojęcia wojny

Abstract

Rosyjska inwazja na Ukrainę zwróciła uwagę badaczy społecznych na problematykę wojny – obszar zaniedbany w socjologii drugiej połowy XX w., od lat 90. cieszący się rosnącym zainteresowaniem. Wojna jest szczególnym przedmiotem badań społecznych nastręczającym wiele specyficznych problemów. Autor przedstawia wybrane zagadnienia obrazujące trudności z określeniem fizycznych i społecznych granic wojny, związane między innymi z pojawieniem się w latach 90. XX w. nowej terminologii konceptualizującej konflikty zbrojne w kategoriach kryzysu. Historyczny charakter zjawiska wojny sprawia że zmienia się jej rozumienie, odzwierciedlające zarówno zmieniające się realia zorganizowanej walki zbrojnej, jak i zmienność norm moralnych i standardów dyskursu publicznego. Wśród badaczy panuje przekonanie, że definiowanie wojny w opozycji do pokoju jest nieadekwatne do rzeczywistości współczesnych konfliktów zbrojnych. Tradycyjne, clausewitzowskie pojmowanie wojny przestało być pod wieloma względami pomocne w zrozumieniu współczesnych konfliktów. Powstała w ostatniej dekadzie XX w. koncepcja nowych wojen była próbą nowego spojrzenia na tę problematykę. Koncentrując się na ich społecznym i niemilitarnym wymiarze wskazała nowe, choć nieoczywiste obszary badań dla socjologii wojny.