Prospective Social Studies Teachers’ Views on Democracy and Democratic Teacher Behaviors in Schools

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının demokrasi, okullarda demokrasi ve demokratik öğretmen davranışlarına ilişkin görüşlerini incelemektir. Araştırma nitel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini Türkiye’nin Batı Karadeniz bölgesindeki bir devlet üniversitesinin Sosyal Bilgiler Öğretmenliği lisans programında öğrenim gören ve amaçlı örneklem yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örneklem yöntemi ile seçilmiş 48 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışma grubunda yer alan öğretmen adaylarının 27’si kadın, 21’i erkektir. Öğretmen adaylarının demokrasiye ilişkin görüşlerine göre demokrasi eşitlik, adalet, hak arama ve özgür düşünce gibi evrensel değerlerden oluşan temel hakları; kendi kendini yönetme, yönetime dahil olma, bir karar alma yöntemi, toplum için en insancıl yönetim, tüm toplum için bir gereklilik şeklinde bir yönetim biçimini; bireysel farklılıkları dikkate alma, başkalarının düşüncelerine önem verme ve bütüncül tutum sergileme gibi toplumsal değerleri kapsamaktadır. Öğretmenlerin sergilemesi gereken demokratik davranışlar ise öğrencilere eşit yaklaşımı, adil davranması, tarafsız olması gibi birtakım temel evrensel değerlerle davranışlardır. Sınıf ile ilgili öğretmen davranışları öğretmenin sınıfı yönetirken tüm öğrencilerle etkileşim kurması, sınıf kurallarını ortak oluşturması, öğrencileri dinlemesi gibi davranışlardır. Okullarda öğrencilere kazandırılan demokrasi olgusunun bireye eşitlik, hak arama, adil olma, bağımsız ve özgür olma, sosyal adalet, hoşgörü ve saygı gibi evrensel değerleri edindirdiği; ortak karar alabilme, kendi kararını alabilme, yönetime dahil olabilme ve özgüvenli olabilme gibi birtakım demokratik vatandaş davranışları içeren değerleri kazandırdığı ve eğitim-öğretimde verimlilik, rekabet, özgürlükçü ve sağlık bir ortam sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. Saygılı, olumlu, mütevazi, önyargısız, hümanist olmak gibi davranışlar ise öğretmenin kişiliği ile davranışlar arasındadır.