Polonya Edebiyatında Rönesans’tan Barok’a Geçiş Mikołaj Sęp Szarzyński’nin Sonelerinde Ruh ve Beden Sorunsalı

Abstract

Mikołaj Sęp Szarzyński'nin sanatı Polonya edebiyatında Rönesans'tan Barok'a geçiş sürecini yansıtır. Sanatçının 1550-1581 yılları arasındaki kısa yaşantısı Rönesans sınırları içinde yer almıştır. Oldukça mütevazı bir kişilik ve coşkulu katolik olarak bilinen Sęp, ardından yalnızca ölümünün 20 yıl ardından yayınlanabilen Rytmy albo wiersze polskie (Vezinler ya da Polonya Şiirleri) adlı bir şiir cildi bırakmıştır. Eserlerinde Rönesans dönemine has bir özellik olarak yaşama karşı sevgi duygusu beslediği hissedilir. Buradaki ayrım noktası Sęp'in dünyevi yaşamın geçiciliğine karşı yüksek bir farkındalık düzeyinde olmasıdır. İşte bu nedenden ötürü yaşamsal güzelliklere karşı beslediği sevgi duygusuna derin bir korku da eşlik eder Bunun nedeni yeryüzünde kendisine tanınan süre boyunca insanın şeytanla amansız bir mücadele vermek zorunda olduğuna ilişkin inancıdır. Bu bağlamda aşk, sevgi, şeytan, yaşam, ölüm, günah, savaş, korku ve dehşet eserlerinde sıklıkla öne çıkan unsurlar arasında yer alır. Sanatçı insanı değerli, kudretli, asil bir varlık olarak nitelendirir. Ancak varlığının özellikle bedensel boyutundan kaynaklanan zayetiyle durmaksızın savaş vermek gibi bir yaşamsal bir görevi olduğunun altını çizer. Bu doğrultuda insan varlığının çift kutuplu, çelişkili ve bölünmüş doğasına ilişkin düşüncelere odaklanmıştır. Tanrı ile olan bağını güçlendirmek, bu doğrultuda yüksek bir irade gösterme suretiyle insanın ebedi ve hakiki mutluluğa ulaşabileceğine karşı köklü bir inanç beslemesine karşı bunun oldukça meşakkatli bir yol olduğuna ilişkin bakış açısının sanatçıyı sıklıkla karamsarlığa ittiği fark edilir.