Polityczność muzyki — (nad)użycia

Abstract

Niniejszy artykuł jest recenzją książki amerykańskiego muzykologa Jonathana Pieslaka pod tytułem Radicalism & Music. An Introduction to the Music Cultures of al-Qai’da, Racist Skinheads, Christian-Affilated Radicals, and Eco-Animal Rights Militants. Praca ukazała się w 2015 roku i stanowi ważne studium porównawcze kultur muzycznych czterech radykalnych grup: Al-Kaidy, rasistowskich skinheadów, chrześcijańskiego radykalizmu oraz ugrupowań walczących o prawa zwierząt i prawa ekologiczne. To ważna pozycja z perspektywy nie tylko muzykologicznej, lecz także politologicznej i społecznej. Obnaża bowiem status muzyki w ramach jasno określonych grup społecznych. Pieslak niezwykle klarownie określił taktykę metodologiczną; jego badania bazują przede wszystkim na pracy wewnątrz interesujących go społeczności. Wnioski zaprezentowane w książce oparł na wyczerpujących rozmach z członkami radykalnych grup, które definiowały i opisywały pre-ferencje oraz mody muzyczne panujące w ich obrębie. Dostrzeżony przez Pieslaka problem dotyczy potencjalności ludzkiej natury, to jest tego pierwiastka absolutnego, jednostkowego zła, który pragnie się zagłuszyć przez uczestnictwo w kulturze. Radykalizm jest zjawiskiem występującym w każdym miejscu na świecie, może pojawić się w niemal każdej społeczności. Nie jest więc cechą danej cywilizacji, co Pieslak słusznie dostrzega, analizując różne przykłady społeczno-politycznych skrajności. Książka Radicalism & Music. An Introduction to the Music Cultures of al-Qai’da, Racist Skin-heads, Christian-Affilated Radicals, and Eco-Animal Rights Militants stanowi studium procesów dehumanizacji, upodlenia i upokorzenia muzyki, która traci status sztuki wysokiej na rzecz skrajnej utylitarności. Muzyka służy bowiem reżimom i radykalizmom, których nie interesuje artyzm i piękno egzystencji, a jej skrajnie utylitarny wymiar. Amerykański badacz interesuje się przy tym kon-fliktami zbrojnymi prowadzonymi przez Stany Zjednoczone na Bliskim Wschodzie. Patrzy jednak na istotne problemy współczesnego Zachodu z wrażliwością muzyka-kompozytora, świadomego politycznego zaangażowania własnego kraju. Omawiana pozycja trafnie diagnozuje aktualne procesy dokonujące się w ramach współczesnych społeczeństw.