Abstract
<p>W artykule omówiono późnorzymską konstytucję cesarską, która potwierdzała reguły ius postliminii – prawa obywatela rzymskiego do powrotu do utraconej sytuacji prawnej w przypadku uwolnienia z niewoli nieprzyjacielskiej – uzupełniając je o dodatkowe przywileje, ale wyłączając zastosowanie ustawy wobec tych, którzy przenieśli się dobrowolnie: C. Th. 5.7.1 (Brev. 5.5.1) = C. 8.50.19 (a. 366). Autor analizuje przyczyny, dla których unormowanie to znajdowało zastosowanie w różnych realiach historycznych i geograficznych. Wyciąg z tej konstytucji znany jest z Kodeksu Teodozjańskiego (Codex Theodosianus) z 438 r. i opatrzony został w interpretatio, powstałej w Galii pod koniec V w., a oba teksty powtórzono w Brewiarzu Alaryka (ok. 506). Lex Romana Burgundionum (ok. 501) w części podzielała rozwiązanie przyjęte w analizowanej konstytucji, podczas gdy jej skrócona wersja przejęta została do Kodeksu Justyniana (Codex Justinianus) z 534 r. Autor wskazuje przyczyny, dla których C. Th. 5.7.1 (Brev. 5.5.1) = C. 8.50.19 (a. 366) znajdowało zastosowanie w Galii w połowie IV w., w imperium Teodozjusza II (408–450), w późnym V w. w Galii oraz w zachodniej i wschodniej części świata śródziemnomorskiego pierwszej połowy VI w. Wysnuwa stąd wniosek, że C. Th. 5.7.1 (Brev. 5.5.1) = C. 8.50.19 (a. 366) i jej powtarzanie w różnych źródłach są świadectwem słabnięcia rzymskiego ‘soft power’ w późnym antyku, podkreślając uniwersalność tej koncepcji, wprowadzonej do politologii przez Josepha S. Nye Jr. w późnych latach osiemdziesiątych XX w.</p>
Highlights
The article discusses a late Roman imperial enactment which confirmed the rules of ius postliminii - the law allowing a freeborn Roman citizen captured by the enemy to recover all previous rights after returning from the captivity
The enactment added certain legal privileges to the law but precluded its application to those who deserted to the enemy: C
The excerpt of the enactment is known from Theodosian Code from 438 and approved by its interpretatio, written in the late 5th-century Gaul
Summary
Pomimo wzrostu znaczenia wielkiej własności ziemskiej (zwłaszcza na Zachodzie) oraz wzrostu znaczenia kolonatu, w okresie późnoantycznym utrzymywała się też drobna własność rolna. W kwestii charakteru prawnego władztwa nie można też mówić w kontekście tej regulacji o rozróżnieniu na własność kwirytarną lub bonitarną (wobec niewolników); podział ten w praktyce nie funkcjonował, jakkolwiek formalnie zniósł go dopiero Justynian I Z drugiej strony konstytucja zdaje się dowodzić tego, że podczas nieobecności uprowadzonych mieszkańców prowincji dochodziło do zagarniania ich gruntów i niewolników przez innych współmieszkańców lub uzyskania nadań tych rzeczy w drodze przywileju cesarskiego (principalis liberalitas[17]). Uwzględniając współczesną wiedzę na temat okoliczności wydawania konstytucji cesarskich, wydaje się, że analizowany akt prawny mógł być pierwotnie cesarskim reskryptem, odpowiedzią na zapytanie skierowane przez duksa Severianusa, który w warunkach zagrożenia wojennego sprawował, jak z tego wynika przejściowo, pełnię władzy wojskowej i cywilnej, zapewne w rejonie nadreńskim[18]. Beck [et al.], Bd. 17, Berlin– New York 2001, s. 580–588, z dalszą literaturą
Sign-in/Register to view highlights & summary Sign-in/Register to access full text options 
Free) 
Talk to us
Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have
Schedule a call
