Performance Investigation of the climate elasticity method and the model of SIMHYD For quantitative evaluation of the Effective Factors On hydrological drought

Abstract

نوسان در متغیرهای اقلیمی و افزایش فعالیت‌های انسانی، دگرگونی در فرآیندهای هیدرولوژیک و به‌تبع آن تخریب ساختار اکوسیستم‌ها را به دنبال دارد؛ بنابراین به‌منظور مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب و توسعه پایدار اقتصادی-زیست محیطی، ارزیابی کمی تغییرپذیری اقلیمی و فعالیت‌های انسانی به‌عنوان دو فاکتور عمده اثرگذار بر فرآیندهای هیدرولوژیک بسیار مهم می‌باشد. هدف از این پژوهش تحلیل روند و آشکارسازی نقطه تغییرمتغیرهای هیدروکلیماتیک در حوزه آبخیز وسج همدان و همچنین تخمین سهم تغییرات متأثر از اقلیم و فعالیت‌های انسانی بر میزان دبی سالانه این حوضه می‌باشد. در این مطالعه ابتدا روند و نوسانات در سری داده‌های هیدروکلیماتیک حوضه رودخانه وسج در طی سال‌های 1393-1366 مورد بررسی قرار گرفت. سپس از دو روش مدل هیدرولوژیکیSIMHYD و روش الاستیسیته اقلیمی به‌منظور ارزیابی کمی خشکسالی هیدرولوژیک به تغییرپذیری اقلیمی و فعالیت‌های انسانی استفاده شد. نتایج نشان داد که کاهش 13/7 درصدی در بارش، افزایش 12/3 درصدی در تبخیر و تعرق پتانسیل و همچنین وجود فعالیت‌های انسانی کاهش 92/83 درصدی در رواناب را به دنبال خواهد داشت. سهم فعالیت‌های انسانی و تغییرپذیری اقلیمی در کاهش رواناب به‌وسیله روش الاستیسیته اقلیمی به دو روش تورک و ژانگ به دست آمد که به ترتیب در روش تورک 80/84 و 19/15 و در روش ژانگ 97/84 و 02/15 برآورد شد. بر این اساس فعالیت‌های انسانی عامل اصلی کاهش رواناب حوضه رودخانه وسج می‌باشند همچنین کارایی مدل هیدرولوژیکی SIMHYD در شبیه‌سازی دبی جهت محاسبه تغییر دبی در حد قابل قبولی نبود. با توجه به این‌که در حوضه مورد مطالعه تغییرات چشمگیری در کاربری اراضی رخ‌داده است. تغییر کاربری به‌عنوان یکی از بارزترین دخالت‌های بشر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مساحت باغات و تاکستان، قبل از نقطه تغییر نسبت به بعد از نقطه تغییر به ترتیب (048/2درصد) 4/15071 و (091/2درصد) 69/15375 هکتار افزایش ‌یافته است.