Percepcja i projekcja krajobrazu: teorie, zastosowania, oczekiwania = Perception and projection of the landscape: theories, applications, expectations

Tadeusz Jan Chmielewski,Agnieszka Kułak,Szymon Chmielewski

doi:10.7163/10.7163/przg.2019.3.4

Abstract

The human species transforms the landscape to meet its needs, but landscape resources and valuable features at the same time affect wellbeing in the context of human activity. In these mutually conditioned interactions, two processes playing a key role are the so-called landscape perception and landscape projection. This article presents: (1) a review of theories playing a key role in the development of knowledge on landscape perception; (2) the basis for landscape projection as a logical and creative continuation of perception processes; (3) an outline of the theory of physiognomic landscape structure and of possibilities for it to gain practical application; (4) the results of the first Polish research into the public’s expectations where quality of the landscape is concerned. Perception of the landscape entails the receipt of stimuli from surrounding space with the help of the senses. It serves primarily in knowledge-based transformation of landscape systems, in a manner that meets ever-more exacting requirements on the part of society when it comes to living in an environment of the highest quality. Only a little scientific work has been devoted to the process of landscape projection. This is therefore a new research field, just opening up, which has the potential to give rise to a group of space-projection theories.

Highlights

valuable features at the same time affect wellbeing in the context of human activity
a review of theories playing a key role in the development of knowledge
Perception of the landscape entails the receipt of stimuli from surrounding space

Summary

Teoretyczne podstawy percepcji krajobrazu

Według Słownika języka polskiego, percepcja to odbieranie jakichś zjawisk za pomocą zmysłów (Doroszewski, 1996). Wielozmysłowa (multisensoryczna) percepcja otoczenia jest od kilku dekad coraz intensywniej rozwijającym się nurtem nauk o środowisku życia człowieka. Proces percepcji krajobrazu odwołuje się do tych wzorców, ale jednocześnie całość percepcji jest w dużej mierze funkcją zarówno osobowości obserwatora, jak również jego utrwalonego systemu wartości, wiedzy i doświadczeń życiowych. G. Orians (1980) zestawiając wyniki badań z zakresu ekologii behawioralnej, dotyczących wybierania przez zwierzęta i ludzi siedlisk najbardziej sprzyjających ich bytowaniu, uznał, że preferencje te wykształciły się w toku ewolucji, jako efekt zróżnicowanej i ograniczonej dostępności określonych zasobów środowiska w czasie i przestrzeni. Poszczególne teorie percepcji krajobrazu służą przede wszystkim zrozumieniu sposobów przetwarzania bodźców odbieranych przez człowieka z otaczającego go środowiska w mniej lub bardziej zintegrowany obraz rzeczywistości. Pomagają też zrozumieć kluczowe relacje wiążące człowieka z krajobrazem oraz oceniać znaczenie/przydatność poszczególnych fragmentów przestrzeni dla jakości jego życia

Projekcja krajobrazu

Koncepcja fizjonomicznej struktury krajobrazu i jej zastosowania

Oczekiwania społeczne związane z ochroną i podnoszeniem jakości krajobrazu

Summary