Pamukta (Gossypium hirsutum L.) Çok Yönlü Dayanıklılık Islahında Heterotik Etkilerin Saptanması

Abstract

Bu çalışma, pamukta Çok Yönlü Dayanıklılık MAR= Multi Adversity Resistance Islahından yararlanılarak oluşturulan ve materyal olarak kullanılan F1 melezlerinin heterosis ve heterobeltiosis değerlerini saptayabilmek; ümitvar olan melez kombinasyonları erken generasyonda belirleyebilmek; anaçların heterosis ve heterobeltiosise olan katkılarını saptayarak ümitvar bulunan anaçları diğer ıslah çalışmalarında kullanabilmek amaçları ile yapılmıştır. Çalışmada, Çok Yönlü Dayanıklılık Islahı ile geliştirilen 4 pamuk çeşidi Tamcot CD 3H, Tamcot HQ 95, Tamcot Sphinx, Tamcot Luxor , 3 ticari pamuk çeşidi Maraş 92, Sayar 314, Stoneville 453 ve bu çeşitlerinin 7x7 yarım diallel melezlenmesi sonucunda oluşturulan 21 adet F1, materyal olarak kullanılmıştır. Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü deneme alanında yürütülen bu çalışmada, heterotik etkilerin önemli olduğu; incelenen özelliklerin tümü yönünden F1 melez ortalama değerlerinin anaçların ortalama değerlerinden daha yüksek bulunduğu belirlenmiştir. En yüksek heterosis ve heterobeltiosis değerleri,kütlü pamuk verimi özelliğinde oluşmuştur. Çalışma sonucunda, 3x6 Stoneville 453 x Tamcot Sphinx , 3x4 Stoneville 453 x Tamcot CD 3H ve 2x7 Sayar 314 x Tamcot Luxor melez kombinasyonlarının, incelenen özelliklerin tümü yönünden, en ümitvar melez kombinasyonlar olabileceği tahmin edilmiştir. Anaçların incelenen özellikler yönünden heterosise ve heterobeltiosise katkı payları belirlenmiş, kütlü pamuk veriminde en yüksek katkıyı yapan anaçların, sırasıyla, Stoneville 453, Tamcot Luxor ve Tamcot Sphinx anaçları oldukları saptanmıştır