Palyatif Modernleşme: Kavalalı Mehmed Ali Dönemi Mısır’da Modern Ordu ve Eğitim

Abstract

Yaklaşık dört yüz yıl boyunca Osmanlı idaresi altında yönetilen Mısır on dokuzuncu yüzyıla önemli gelişmelerle birlikte girmiştir. Fransız işgali bunların başında gelmektedir. Kavalalı Mehmed Ali’nin Arnavut birlikleri içinde Mısır’a intikali ve ardından Mısır valisi olarak atanması Mısır’daki yeni sürece yön vermiştir. Mehmed Ali Paşa’nın Mısır’da yeni bir matbaa kurması, modern tarzda okullar açması, başta Fransa olmak üzere Avrupa’nın muhtelif ülkelerine eğitim gayesiyle öğrenciler göndermesi gibi farklı alanlarda gerçekleştirdiği reformlar Mısır modernleşmesini şekillendirmiştir. Bu makale zikredilen hamlelerin eğitim faaliyetleri ile irtibatını analiz etmektedir. Eğitim faaliyetlerini, Mısır’ın modernleşmesi açısından tartışmayı ve eğitim olgusunu kendi bağlamında değerlendirmeyi teklif etmektedir. Kavalalı Mehmed Ali’nin eğitim hamlelerinin modern ulus devleti ortaya çıkaran ya da milli bilinci oluşturan bir unsur olarak görülemeyeceği iddiası çalışmanın temel argümanıdır. Mısırlıların eğitimindeki temel gaye, yeni ordu teşekkülünde ortaya çıkan personel eksiğinin giderilmesinden ve ordu ile irtibatlı diğer kurumsallaşma süreçlerinin desteklenmesinden başka bir şey olmamıştır. Araştırma bu süreçte ortaya çıkan palyatif karakterdeki modernleşmeyi incelemektedir.