Čovjek, ali najbolji

Borislav Mikulić

doi:10.15176/vol56no201

Abstract

Polazeći od paradoksa da Romi kao tradicionalni unutarevropski migranti u današnjoj “migrantskoj krizi” Evrope jedva predstavljaju temu, tekst obrađuje negativnu figuru “neradničkog nomada” koji od prvih početaka akademske refleksije o Romima u 18. stoljeću suodređuje njihovo razumijevanje u jednakoj mjeri kao i pitanje etničkog, rasnog i jezičnog porijekla; osobito u umjetnostima, predodžba o Romima obilježena je orijentalisitčkom figurom slobodnjaštva i seksualizirane drugosti premda sama književna građa često daje uporišta za drugačije samorazumijevanje Roma, protivno radno-teorijskom stereotipu. Nasuprot tome, rijetko prisustvo Roma u teorijskom diskursu filozofije odaje karakteristike anonimnog recikliranja povijesti Roma za pojmovni aparat filozofije. Taj se proces može očitati na postmodernoj kritici Kanta i formaciji pojma “nomadsko mišljenje” koje se u radu povezuje s Kantovom poredbom skeptika kao nomada i podvrgava detaljnijoj retoričkoj i logičkoj analizi. U drugom dijelu rada tematizira se ponovno “otkrivanje” Roma u kontekstu indijske kulturne i nacionalne politike 20. stoljeća na ideološkim pretpostavkama neohinduističkog pokreta Arya Samaj iz kasnog 19. stoljeća za “oplemenjivanje” (arijanizaciju) svijeta i konfrontira s predratnim nacističkim pokretom za “arizaciju” cijelog kulturnog svijeta u zloglasnom projektu Ahnenerbe [Nasljeđe predaka]. U završnom dijelu rada nacistička uzurpacija arijstva valorizira se kao potpuna simbolička deprivacija Roma koja čini podlogu za najradikalniji oblik obeščovječenja u nacističkom holokaustu bez potrebe za ikakvim opravdanjem, i konfrontira s paradigmatskim razumijevanjem čovječnosti, sadržanim u samom imenu “Rom”.

Highlights

Aktualni događaji i rasprave o “migrantskoj krizi Evrope”, o “valovima” ekonomskih migranata koji leševima stradalih ljudi s Bliskog istoka i Sjeverne Afrike “zapljuskuju” južne i jugoistočne obale “utvrde Evrope”, te o migracijskim politikama država Evropske unije, SAD-a, Kanade i Australije otkrivaju jedva vidljivo, takoreći prazno mjesto starog, unutrašnjeg migranta Evrope koji gotovo uopće ne predstavlja nikakvu temu u današnjem kontekstu
I naizgled paradoksalno, evropski Romi, koji nisu samo izvana, u ne-romskim okolinama, poistovjećivani s nomadizmom nego su toliko obilježeni poviješću migracija da je sâmi smatraju sastavnim dijelom svoga kolektivnog identiteta i mnoge od svojih različitih etnonima izvode iz naziva za različite oblike pokretnog rada, danas nisu čak ni tema, a kamoli subjekt migracijskih politika
Takva “jeđupka”, ali u muškoj verziji i pod drugim općim imenom za Rome, naslovni je lik najnovijeg i već glasovitog djela hrvatske književnosti, romana Kristiana Novaka Ciganin, ali najljepši, koji je samo godinu dana nakon objave 2016. doživio i izvedbu na daskama središnje nacionalne kazališne kuće.[10]

Summary

Introduction

Aktualni događaji i rasprave o “migrantskoj krizi Evrope”, o “valovima” ekonomskih migranata koji leševima stradalih ljudi s Bliskog istoka i Sjeverne Afrike “zapljuskuju” južne i jugoistočne obale “utvrde Evrope”, te o migracijskim politikama država Evropske unije, SAD-a, Kanade i Australije otkrivaju jedva vidljivo, takoreći prazno mjesto starog, unutrašnjeg migranta Evrope koji gotovo uopće ne predstavlja nikakvu temu u današnjem kontekstu.

Results

Conclusion