Origen’in Evrensel Kurtuluş Anlayışı: Apokatastasis

Abstract

Düşmüş bütün ruhların başlangıçtaki orijinal saf akıl konumlarına geri dönmeleri şeklinde tanımladığı apokatastasis doktrini Origen’in teolojik öğretileri arasında önemli bir örnektir. Ancak bu doktrin onun teolojisinin en tartışmalı konularından da biridir. Zira sonun başlangıca benzemesi gerektiğine inanan Origen, bu yolda insan özgürlüğü ve Tanrı’nın takdiriyle insanlık için oluşturduğu planı bağdaştırmak suretiyle tüm varlıkların nihai olarak kurtuluşa ereceği evrensel bir kurtuluş anlayışı sunmaktadır.
 Origen’in bu öğretisinin kendisinden sonraki döneme etkisi özellikle apokatastasis doktrininin destekçileri olan Didymus The Blind, Gregory of Nyssa, Evagrius ve Gregory of Nazianzus gibi teologlar üzerinde aşikardır. Bu bağlamda o, yalnızca erken dönemde değil geçmişten günümüze kilise içerisinde evrensel kurtuluş anlayışı ile tartışmalarda görüşlerine yer verilen ana figürlerden biridir. Bu çalışmada amacımız Origen’in eserlerinden hareketle konu ile ilgili ifadelerini kapsamlı ve analitik bir tarzda inceleyerek apokatastasis fenomeninin mahiyetini ortaya koyabilmektir. Alanımızda bu çerçevede müstakil bir çalışma bulunmamaktadır. Bu bağlamda kurtuluş teorisinin modern düşüncelerle bağlantılı olan ilk dönem görüş ve yorumlarının ele alınması hem patristik zihniyetin daha eksiksiz bir resmini elde etmemize yardımcı olması hem de apokatastasis doktrini ve evrensel kurtuluş anlayışı ile ilgili daha fazla çalışmaya zemin hazırlaması açısından önem arz etmektedir.