On the Categorical Syllogisms in "al-Shamsiyya" of al-Katibi: A sampling of Contents, Expressing Them in Terms of Modern Logic and Controlling Them with Venn Diagrams

Abstract

Mantık, bazı düşünürler tarafından, bir sanat olarak ele alınmış ve bu sanatın doğru düşünmeye yönelik bir araç olduğuna vurgu yapılmıştır. Söz konusu araçsallığı, en iyi şekilde mitolojik karakter Ariadne’den hareketle ifade edebiliriz. Ariadne ipiyle meşhurdur. Bu ip; iyi bir şekilde kullanıldığında, yani doğru bir şekilde takip edildiğinde, en karmaşık labirentlerden dahi çıkmamızı sağlar. Bunun gibi mantık da, kurallarına iyi bir şekilde uyulduğunda, en karmaşık düşünsel yapılardan dahi doğru bir şekilde çıkmamızı sağlayan bir araç olarak belirir. Kısacası mantık; düşünce tarihinde, diğer alanları önceleyen araçsal bir alan olarak yer edinmiştir. İslâm Dünyası’nda, asırlarca, bu alanın öğretilmesi için tercih edilen kitaplardan biri Kâtibî’nin ‘Şemsiyye’ adlı çalışması olmuştur. Bu çalışmamızda; Kâtibî’nin ‘Şemsiyye’ adlı bu kitabındaki kategorik tasımlar üzerinde duracağız. Bu bağlamda, bu tasımların içeriklerini örnekleyip modern mantık açısından ifade etmeye; Venn diyagramlarıyla da geçerli olup olmadıklarını göstermeye çalışacağız.