Oküler İlaç Taşıyıcı Sistemler: Geleneksel Derleme

Abstract

Oküler ilaç uygulamaları, gözün yapısal karmaşıklığı ve savunma mekanizmaları nedeniyle oftalmologlar ve oküler ilaç taşıyıcı sistemler üzerine çalışan bilim insanları için çok zorlu bir alandır. Farklı kornea katmanları, sklera, konjonktival kan akışı, gözyaşı seyreltmesi ve kan retina bariyeri gibi engeller, gözün anterior ve posterior kısımlarına ilaç uygulanması etkinliğini sınırlamaktadır. Konvansiyonel oküler ilaç uygulama şekilleri arasında oküler göz damlası tüketiciler tarafından yaygın olarak tercih edilmektedir. Fakat bu göz damlalarının oküler bariyerlerden emilimi sınırlı olduğu için düşük biyoyararlanıma sahiptir bu sebeple sık uygulama gerektirmektedir. Bu durum ise hasta uyuncunu azaltmaktadır. Ayrıca bazı durumlarda etkin maddenin çözelti şeklinde hazırlanması mümkün olmamaktadır. Bu sebeple yine damla şeklinde kullanılabilen süspansiyon, emülsiyon gibi farklı dozaj şekilleri de geliştirilmeye çalışılmaktadır. Fakat bu tarz formülasyonlar da formülasyona bağlı stabilite ve yüksek viskozite gibi ciddi sıkıntılar barındırmaktadır. Hem gözün yapısal sorunları hem de dozaj şekillerinde istenilen etkilerin elde edilememesi araştırmacıları farklı çalışmalara itmektedir. Bu nedenle bilim insanları, göze ilaç verme potansiyelini ve dolayısıyla tedavi etkinliğini artırmak için çeşitli ilaç taşıyıcı sistemleri tasarlamış ve incelemişlerdir. Nanopartikül, lipozom, mikroemülsiyon, insert ve ilaç yüklü kontakt lens gibi yeni ilaç taşıyıcı sistemler son zamanlarda geleneksel ilaç taşıyıcı sistemlere alternatif olarak araştırılmaktadır. Bu tarz yeni ilaç taşıyıcı sistemler oküler ilaç uygulama açısından umut verici olsa da üstesinden gelinmesi gereken sorunlar da bulunmaktadır. Bu derlemede çeşitli geleneksel ve yeni ilaç taşıyıcı formülasyonlar özetlenmeye çalışılmıştır.