Nowa forma rozliczeń międzynarodowych – bankowe zobowiązanie płatnicze

Abstract

Najczęściej wykorzystywaną formą płatności w handlu zagranicznym jest płatność w rachunku otwartym, a istotny udział w rozliczaniu handlu międzynarodowego ma też akredytywa dokumentowa. Pierwsza z nich, choć jest nieskomplikowana w obsłudze, wiąże się z ryzykiem braku lub opóźniania zapłaty, druga, choć ryzyko to ogranicza, postrzegana jest jako skomplikowana i kosztowna, co związane jest m.in. z koniecznością prezentowania przez eksportera w banku dokumentów handlowych w formie papierowej, będących podstawą zapłaty. W artykule przedstawiono nową formę rozliczeń, która – zgodnie z ideą jej inicjatorów – ma łączyć i zawierać w sobie zalety obu tych form, a jednocześnie prowadzić do digitalizacji dokumentów handlowych w obrocie międzynarodowym. Jest nią bankowe zobowiązanie płatnicze – BPO, Bank Payment Obligation, będące nieodwołalnym zobowiązaniem banku importera wobec banku eksportera do zapłaty, po elektronicznej prezentacji odpowiednich danych, sprawdzanych automatycznie. Celem artykułu jest przedstawienie istoty BPO, przesłanek jego wprowadzenia oraz przebiegu płatności, a także krótkiej charakterystyki regulacji opublikowanych w 2013 r. przez Międzynarodową Izbę Handlową (ICC – International Chamber of Commerce), dotyczących tej formy płatności, Jednolitych reguł dla bankowych zobowiązań płatniczych – Uniform Rules for Bank Payment Obligations – URBPO. Celem jest też transfer wiedzy na temat nowych rozwiązań w zakresie rozliczeń, przyjętych przez znaczącą dla ujednolicania praktyki obrotu gospodarczego organizację – Międzynarodową Izbę Handlową – do polskiej literatury i praktyki, gdyż nie ma opracowań na ten temat, a do polskiej praktyki bankowej nie zostały jeszcze wdrożone. Jako metodę badawczą zastosowano jakościową analizę uwarunkowań i regulacji w odniesieniu do dematerializacji dokumentów związanych z wykorzystaniem nowej w handlu zagranicznym formy płatności. Jako tezę pracy przyjęto, że w akredytywie dokumentowej przesyłanie dokumentów handlowych w formie elektronicznej występuje na niewielką skalę, a zaproponowanie przez ICC we współpracy z SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) nowej formy płatności będzie umożliwiać i sprzyjać ich dematerializacji w relacjach międzybankowych.