Nazwy kobiet utworzone od imienia męża w gwarze mieszkańców gminy Czyże w powiecie hajnowskim

Abstract

<p>Artykuł jest próbą opisu nazw kobiet utworzonych od imienia męża osób posługujących się gwarą ukraińską, zamieszkałych w gminie Czyże w powiecie hajnowskim województwa podlaskiego. Analizowany korpus leksykalny stanowi ciekawą i różnorodną grupę formacji antroponimicznych, które nie zostały dotychczas dokładnie zbadane. Autorka koncentruje się na nazwach z formantami słowotwórczymi <em>-ča</em>, <em>-i</em><em>Í</em><em>a</em>/<em>-y</em><em>Í</em><em>a </em>oraz <em>-ka </em>i <em>-anka</em>, a także andronimach z sufiksami <em>-ova </em>oraz <em>-ina</em>/<em>-yna</em>. Formacje te są kontynuacją form feminatywnych używanych na badanym terenie w przeszłości, o czym świadczą zapisy w XVIII-wiecznych metrykach parafii unickiej w Czyżach. Za cel opracowania obrano ustalenie, które nazwy odmężowskie funkcjonują dzisiaj w codziennej komunikacji ustnej mieszkańców gminy Czyże. Bazę materiałową artykułu stanowią antroponimy zebrane przez autorkę w latach 2013–2018 w trakcie bezpośrednich rozmów z mieszkańcami wsi, urodzonymi między rokiem 1923 a 1957. Łącznie zebrano 99 nazw osobowych, z czego najwięcej z formantem <em>-ča </em>(50 form) oraz -<em>i</em><em>Í</em><em>a/-y</em><em>Í</em><em>a </em>(29 form). Analiza zgromadzonego materiału wykazała, że popularne dawniej nazwy żeńskie, tworzone od imienia męża za pomocą formantów <em>-ča </em>oraz <em>-i</em><em>Í</em><em>a</em>/<em>-y</em><em>Í</em><em>a</em>, a także <em>-ka </em>i <em>-anka</em>, nie miały nacechowania stylistycznego. Współcześnie formacje te są używane jedynie w odniesieniu do kobiet najstarszego pokolenia, najczęściej już nieżyjących. Nadal popularne we wsiach gminy Czyże pozostają nazwy dwuczłonowe składające się z imienia kobiety oraz formy odmężowskiej z sufiksem <em>-ova</em>, rzadziej -<em>ina</em>/<em>-yna</em>.</p>