Multiregionalizm: porażka czy sukces Światowej Organizacji Handlu?

Abstract

Przedmiot badań: Od lat w dyskusji ekonomicznej trawa debata, czy gospodarki powinny być bardziej skłonne do liberalizacji handlu na preferencyjnych zasadach regionalizmu handlowego, czy w oparciu o klauzulę najwyższego uprzywilejowania, promowany przez Światową Organizację Handlu (WTO). Współcześnie wszystkie kraje członkowskie WTO mają zawarte przynajmniej jed­no regionalne porozumienie handlowe (RTA). Przedmiotem badań są RTA, które z jednej strony wy­dają się konkurować z WTO, to z drugiej – mogą wspierać wielostronny system handlowy WTO.1
 Cel badawczy: Celem artykułu jest ocena zmian obserwowanych w tworzeniu się regionalnych ugrupowań handlowych i ich wpływu na wielostronny system handlowy. Badania skupią się na analizie RTA i odpowiedzi na pytanie, czy RTA odgrywają wyłącznie pozytywną (teoria Haberle­ra), czy może także negatywną (teoria Vinera) rolę w wielostronnej liberalizacji handlu.
 Metoda badawcza: Zastosowane metody badawcze obejmują przegląd literatury na­ukowej i raportów na temat regionalnych umów handlowych, statystyczną analizę da­nych ze źródeł wtórnych. Dokonano analizy zmian zachodzących w RTA pod względem ilościowym (liczba, dynamika), jakościowym (umowy dotyczące liberalizacji towarów i usług) i strukturalnym (zakres) na przestrzeni ostatnich dekad. Dane o RTA uzyskano z bazy danych WTO oraz danych UNCTAD.
 Wyniki: Z przeprowadzonej analizy wynika, iż kraje należące do WTO są jednocześnie powią­zane odrębną preferencyjną umową z jednym, bądź kilkoma innymi krajami. Multilateralna za­sada KNU jest osłabiana poprzez głębsze preferencje w ramach RTA, przez co multilateralizm handlowy traci na znaczeniu. RTA rozwijają się w sposób, który wykracza poza istniejące zasady wielostronne.