Modernleşme Sürecinde Yaşlılık Sorunlarına İlişkin Sosyolojik Bir Değerlendirme

Abstract

Batı özelinde ortaya çıkan modernleşme önemli bir toplumsal değişim sürecidir. Bu değişim süreci, toplumsal yaşamın farklı alanlarında çok boyutlu ve köklü değişimleri başlatmıştır. Bu değişim sürecinde yaşlılık olgusu, aile ile birlikte değişimin merkezinde yer almıştır. Özellikle sanayileşme ve kentleşme gibi toplumsal değişim unsurlarının birbiriyle olan ilişkisi ve artan yoğunluğu modernleşme sürecinde geleneksel aile yaşamı üzerinde derin etkiler bırakmıştır. Bu etkiler, ailelerin yeni yaşam biçimlerini benimsemelerine yol açmıştır. Toplumsal değişimler, yaşamın her alanında birçok sorunu ortaya çıkarsa da genellikle görünür olduğu yer ailedir. Modernleşmeyle birlikte geleneksel aile bağlarının çözülmesi ve bireyselliğin öne çıkması, yaşlılıkla ilgili birçok değeri değiştirmiştir. Yaşlı bireylerin geleneksel toplumda ailesi ve çevresi ile kurduğu ilişkilerinin boyutu modern döneme geçişle birlikte değişmiş, geleneksel dönemdeki etkin rollerinin bir kısmını kaybetmişlerdir. Dolayısıyla geleneksel dönemde yaşlı bireylerin yaşam tarzı, modern döneme geçişle birlikte zaafa uğramıştır. Bu durum, yaşlıların aileleri ve sosyal çevreleri ile ilgili yaşadıkları birtakım sıkıntıları gündeme taşımıştır. Modern dönem; bireyselliğin radikalleştiği, geleneksel dayanışma bağlarının çözüldüğü, aidiyet ve kimlik krizlerinin insan yaşamında sosyo-psikolojik gerilimleri tırmandırdığı bir sürece işaret etse de etkilerinin bundan daha yoğun olduğu bir gerçektir. Yaşlı bireylerin bu yoğun etkiler karşısındaki savunmasızlığı neredeyse toplumun diğer üyelerinin önüne geçmiştir. Bu makalede geleneksel dönem ile modern dönemde yaşlı bireylerin, aileleri ve çevreleri üzerinden içinde bulunduğu sosyokültürel durumun bir karşılaştırılması yapılmış ve modern dönemde yaşlıları, geleneksel toplumdan farklı kılan unsurlar konu edilmiştir. Öncelikle araştırmada geleneksel toplumda yaşlıya verilen önemin üzerinde durulmuş, daha sonra ise modernleşmenin etkisiyle yaşlılığı bir sorun haline getiren süreçler tartışılmaya açılmıştır. Araştırmada yaşlılık olgusu ele alınırken literatür kaynaklarından elde ettiğimiz verilerin bir derlemesi yapılmıştır.