Między obroną wolności a drogą do rewolucji. Strajk nauczycielski 1937 r.

Abstract

W marcu 1936 r. ukazał się poświęcony Związkowi Sowieckiemu numer wydawanego przez ZNP czasopisma dla młodzieży „Płomyk". Część ów­czesnej prasy określiła go jako element sowieckiej propagandy. W obronie swojego dobrego imienia wydawcy pisma wytoczyli jednej z gazet proces, który przegrali. Półtora roku później, we wrześniu 1937 r., rząd zawiesił Za­rząd Główny ZNP i wyznaczył kuratora. Jednym z zarzutów, oprócz tych dotyczących nieprawidłowości finansowych, były prokomunistyczne sym­patie polityczne.W odpowiedzi na działania rządu część pracowników Zarządu Głów­nego zorganizowała strajk okupacyjny, wkrótce poparty przez samych na­uczycieli i wiele organizacji związkowych i politycznych. Strajk okazał się zwycięski, najpierw rząd odwołał dotychczasowego i powołał nowego ku­ratora, a następnie zjazd ZNP wyłonił nowy Zarząd Główny, złożony z klu­czowych działaczy sprzed strajku.Dla badaczy bliskich ZNP działania rządu stanowiły zamach na wol­ności związkowe, a strajk miał charakter jedynie obrony wolności i swobód obywatelskich. Można jednak odnaleźć ślady bezpośrednich kontaktów KPP z inicjatorkami strajku i dążeń — przynajmniej niektórych działaczy, jak Wanda Wasilewska i Janina Broniewska — do eskalacji konfliktu i wy­wołania strajku generalnego.