METAPHORICAL ELEMENTS USED IN THE CONCEPTS ABOUT LOVE AND BELOVED IN DÎVÂNU LUGÂTİ’T-TÜRK

Abstract

Metaforların oluşturulmasında ve çözümlenmesinde kültür önemli bir yer tutmaktadır. Geçmiş dönem eserlerinde oluşturulmuş metaforların tespiti ya da oluşturulan bir metaforun günümüzde çözümlenebiliyor olması kültürel devamlılıkta bütünlüğün önemli bir göstergesidir. Çalışmamızda, Dîvânu Lugâti't-Türk (DLT) ’de konumuz olan aşk ve sevgiliye dair yazılmış şiirlerde oluşturulmuş metaforlar ile aşkın ve sevgilinin yüceltilmiş, insanüstü boyutlara taşınmış olduğu tespit edilmiştir. Eserde aşk ve sevgiliye dair zorlukların anlatılması dağlar, aşk acısı, gözyaşı, ciğer yarası ile ilintilendirilmiş ve aşk bir tuzak olarak metaforize edilmiştir. Aşkın acı verici yanı, sevgilinin iyileştirici rolü, aşkın büyü, sevgilinin büyücü olması şeklinde anlatılmıştır. Şiirlerde oluşturulan bu metaforik anlatımlar, günümüz Türk kültür ve düşünce dünyasında kolayca karşılık bulabilecek düzeydedir. Gerek meteforun oluşturulması, gerekse çözümlenmesi konusunda kültürel belleğin etkisi dikkate alındığında; aşk ve sevgili konularında Türklerdeki bilişsel kodların değişmeden bugüne kadar ulaştığı görülmektedir.