Merzifon’da Bir Doğa Tarihi Müzesi: Merzifon’un Geçmişteki Doğası

Abstract

Doğa tarihi müzeleri doğanın gizli tanıklığını yapan, canlılarla birlikte jeolojik çeşitli oluşumlara da yer verilen ve halka doğayı tanıtmayı amaçlayan müzelerdir. Osmanlı’da da dünyanın diğer bölgelerinde olduğu gibi bir takım doğa tarihi müzeleri kurulmuştur. Bunlardan önemli bir tanesi ise Merzifon Anadolu Koleji bünyesinde faaliyete geçirilen doğa tarihi müzesidir. Önemli müzecilik faaliyetlerinin yürütüldüğü bu müzenin küratörü Ohannes Agop Manisacıyan (J. J. Manissadjian); British Museum gibi önemli müzelerle olduğu kadar uluslararası alanda çalışmaları ile öne çıkmış bilim insanları ile de yardımlaşarak bu müzenin hem kurulmasını hem de uzun yıllar idamesini sağlamıştır. Her gün yüzlerce kişinin ziyaret ettiği bu müze, Anadolu’da yerel bir aydınlanma sağlamış ve müze binasında halka yönelik gerçekleştirilen konferanslarla bilimin halka ulaştırılması sağlanmıştır. Merzifon Anadolu Koleji kapatıldığında ise büyük emekle bir araya getirilen müze içeriği, Anadolu’da farklı yerlere dağılmıştır. Koleksiyonun önemli bir kısmı Tarsus Amerikan Kolejine bağışlanmıştır. Merzifon’da bırakılan doldurulmuş hayvan örnekleri günümüze ulaşmazken, Tarsus Amerikan Kolejine gönderilen örneklerin bir kısmının varlıklarını sürdürdükleri görülmektedir. Bu araştırmada müzenin tarihsel gelişimi ele alınmış; Merzifon ilçesinden Merzifon Anadolu Koleji Doğa Tarihi Müzesinde hangi doğal numunelerin sergilendiği müze kataloğu incelenip Türkçeye çevrilerek gün yüzüne çıkarılmıştır. Merzifon’un müze kapanana kadarki doğal içeriklerden kuş örnekleri ve memeliler bakımından oldukça zengin olduğu, Tebeşir Dönemi’ne (Kretase) ait fosil örneklerinin ise Merzifon’da da bulunduğu gibi bilgiler gün ışığına kavuşturulmuştur. Müze ile ilgili Merzifon’da QR kodlar oluşturulmuş ve sunum çalışmaları ile ilgili bilgilendirme yapılmıştır. Bu çalışmanın benzer numuneler yeniden toparlanarak oluşturulabilecek bir doğa tarihi müzesinin önünü açması beklenmektedir.