Meksykański albur w etnopragmatycznej perspektywie

Justyna Tomczak-Boczko

doi:10.17951/et.2020.32.143

Abstract

The article aims to provide a semantic explication of the Mexican albur, a fight of words, and the discursive practices that it involves. Albur is described here as a cultural phenomenon, a social practice, a speech act, and a linguistic behaviour. Traditional theories of humour are considered inadequate for its description (they are characterised by a multiplicity of categories, vague criteria, and excessive descriptiveness). The author proposes to use the ethnopragmatic approach, with its cultural scripts, i.e. cultural norms, attitudes and background knowledge, common to a given community and reflected in language.

Highlights

The article aims to provide a semantic explication of the Mexican albur, a fight of words, and the discursive practices that it involves
Owo potwierdzanie męskości nie jest sprzeczne z podporządkowaniem drugiego w metaforycznym stosunku homoseksualnym
W tym ujęciu dowcipy traktowane były jako prototypowa kategoria humoru, hołdowano też założeniu, iż „humor to uniwersalny fenomen, który przejawia te same mechanizmy i cechy charakterystyczne niezależnie od języka czy kultury (Suls 1972, Raskin 1985, Attardo 1994)” (Sinkeviciute i Dynel 2017: 1)

Summary

Albur jako fenomen kulturowy i ludyczna praktyka społeczna

Erika Elizabeth Rivera Jordan zaproponowała, by albur analizować na trzech płaszczyznach: jako fenomen kulturowy i ludyczną praktykę społeczną, jako akt mowy oraz jako fenomen językowy. Językowe poddanie się (cisza) oznacza, iż przeciwnik jest bardziej męski (Rivera Jordan 2015: 26). Podobnie Carlos Fuentes traktuje albur jak fikcyjny akt kopulacji, całkowicie męski, w którym przegrany, „otwarty” jest identyfikowany jako odbiorca, element żeński (Rivera Jordan 2015: 24). Jego znaczenie rośnie najprawdopodobniej dlatego, iż to właśnie w XX wieku, kiedy albur przestał być kodem językowym praktykowanym pomiędzy równymi sobie (entre los cuates) w zamkniętych miejscach jak kantyny czy pulquerías, stał się środkiem ekspresji, do którego pod koniec wieku najczęściej uciekają się środki komunikacji masowej (Hernandéz 2006: 306). Pod koniec XIX wieku albur pojawił się w przestrzeni publicznej w postaci pojedynczych nielegalnych ulotek sprzedawanych na ulicach, a wraz z rewolucją 1911 roku zaistniał także na plakatach typu „Tylko idioci schrzanią piękne kobiety i dobre konie”; „Otwierajcie, wszy! Przekleństwa i wulgaryzmy (w formie alburu) stały się przejawem raczej wolności słowa niż wulgarności

Albur jako akt mowy i fenomen językowy

Albur w teoriach tłumaczących zjawisko humoru

Skrypt kulturowy alburu