Maslama ibn Mukhallad al-Ansari, the first Egypt and Maghreb Governor of the Umayyad

Abstract

Mısır toprakları, tarih boyunca çok farklı inançları içinde barındırmış bir coğrafyadır. Bölge, fethinden önce Bizans’ın önemli bir eyaleti iken, fethinden sonra da Müslümanların gözde bir vilayeti olmuştur. Halifeler, sahip olduğu pek çok özellik sebebiyle Mısır’a önem vermişler, atadıkları idarecileri özenle seçmişlerdir. Çalışmamızın konusu olan Emevîlerin Mısır valilerinden Mesleme b. Muhalled, bölgede yaklaşık on beş yıl valilik yapmıştır. Kendisi Mısır’ın fethinde bulunmuş, gösterdiği kahramanlıklarla göz doldurmuş, fatih komutan Amr b. el-Âs’a en yakın isimlerden biri olmuştur. Mesleme mümtaz bir sahâbî, meşhur bir komutan ve siyasî alanda yeterliliğine şahit olunmuş bir idarecidir. Tüm gayreti halkın refahı için olmuştur. Valilik yaptığı dönemde hem Mısır hem de Kuzey Afrika müreffeh ve sükûnet içerisinde bir süreç geçirmiştir. Cami mimarisine ilk defa minare eklemek suretiyle İslâm âlemine eşsiz bir katkı sunmuş, bayındırlık alanında Mısır’a büyük hizmetler vermiştir. Özellikle Emevîlerin Mısır politikasını anlamak için Mesleme’nin 47-62/667-682 tarihleri arasındaki valilik yıllarını incelemek önemlidir. Mesleme aynı zamanda Mısır ile birlikte Mağrib’de idarecilik yapan ilk vali olma özelliğini taşır. Çalışmamızda Mesleme b. Muhalled’in hayatı ve İslâm fetihlerindeki rolü ile Muâviye tarafından atandığı Mısır valiliği konuları, ilk dönem kaynakları başta olmak üzere birçok kaynak tarafsız bir şekilde taranarak ele alınacak, Mesleme’nin şahsında Emevîler’in Mısır politikası incelenecektir.