Masal Çevirisi ve Eşdeğerlik; Grimm Kardeşler'in Külkedisi Masalı ile Türkçe Çevirilerinin Karşılaştırmalı İncelemesi

Abstract

Çeviri çocuk edebiyatı söz konusu olduğunda ilk olarak masal, hikâye gibi yazınsal metinlerin çevirileri akla gelmektedir. Bu çalışmada da Grimm Kardeşler’in kaleme almış olduğu Külkedisi isimli masalın farklı iki çevirmen tarafından gerçekleştirilen çevirileri üzerine bir eşdeğerlik analizi yapılmıştır. Karşılaştırmalı çeviri analizine geçmeden önce çalışmada masal edebi türüne, masal çevirisinde karşılaşılan güçlüklere ve çeviride eşdeğerlik kuramına yönelik bilgiler üzerinde durulmuştur. Çalışmaya dahil edilen çeviriler Werner Koller’in “düz anlamsal”, “yan anlamsal”, “metin türüne özgü”, “edimsel” ve “biçimsel – biçemsel” eşdeğerlik yaklaşımları açısından karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmada Külkedisi masalının kaynak dil okuruna aktardığı mesajın çeviriler aracılığıyla erek dil okuruna da aktarılıp aktarılmadığı kaynak metinden seçilen cümleler ve bu cümlelerin çevirilerinin eşdeğerlik bağlamında karşılaştırılmasıyla tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu inceleme sürecinde de Werner Koller’in kuramında ele aldığı ilgili eşdeğerlik yaklaşımlarının kaynak metin ile erek metin çerçevesinde ne ölçüde çevirilere yansıtılabildiği tartışılmış ve gerekli görülen noktalarda da olası çeviri önerileri sunulmuştur. Sonuç olarak kimi zaman kaynak metni – kültürü erek okura noksansız ulaştırma kaygısıyla çevirmenlerin erek okurun dil dünyasını göz ardı etmesinden ya da erek metni daha anlaşılır kılmak için kaynak metinden uzaklaşmasından kaynaklı, kimi zaman da sözcüğü sözcüğüne çeviri, uyarlama, ekleme, eksiltme gibi çeviri tutumları dolayısıyla çevirilerinde eşdeğerlik tutarsızlıkları görülmüştür.