Luki dochodowe w systemie pomocy mieszkaniowej dla niezamożnych gospodarstw domowych w Polsce. Wnioski z badań krajowych

Abstract

System socjalnej pomocy mieszkaniowej w Polsce skierowany jest do ubogich i bardzo ubogich gospodarstw domowych. Pomija on grupę gospodarstw niezamożnych, uzyskujących dochody niekwalifikujące ich do uzyskania lokali z gminy, a także niewystarczające, aby uzyskać mieszkanie na rynku w oparciu o finansowanie kredytem bankowym. Odpowiedzią na zgłaszane potrzeby mieszkaniowe tej grupy miały być zasoby towarzystw budownictwa społecznego. Badania prowadzone w latach 2015–2016 ukazały luki w systemie pomocy mieszkaniowej w Polsce. Kryteria dochodowe uprawniające do najmu poszczególnych typów mieszkań – z zasobów gminy i TBS‑ów – ustalone są w taki sposób, że między jednymi a drugimi powstaje luka dochodowa. W konsekwencji gospodarstwa uzyskujące dochody mieszczące się w tym przedziale nie mają możliwości otrzymania pomocy w formie lokalu mieszkalnego. Pozostaje im najem z puli rynkowej – o wyższych czynszach, z nie zawsze uregulowaną formą najmu. Ponadto kryteria dochodowe uprawniające do najmu lokalu komunalnego i z TBS‑ów są wysokie, sięgają nawet poziomu zdolności kredytowej gospodarstw domowych. Czy zatem rozwiązania w zakresie pomocy mieszkaniowej są dostosowane do zgłaszanych potrzeb i spełniają swoje funkcje? W artykule autorka próbuje odpowiedzieć na to pytanie i inne, powiązane z nim, a także przybliża zaobserwowane problemy. Badania prowadzone były w ramach projektu pt. „Społeczne budownictwo mieszkaniowe i jego rola w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych niezamożnych gospodarstw domowych w Polsce” finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki (2014/13/N/HS4/02100).