Literary Testimony of Istanbul’s Urbanization Experience: Yaşar Kemal

Abstract

Kentleşme süreci toplumsal değişime ilgi duyan edebiyatçıların da yapıtlarında işlediği bir konudur. Sosyal ve ekonomik yapının değişiminin gözlendiği kent deneyimi özellikle romanlarda karşımıza çıkmaktadır. Modern Türk Edebiyatının önemli yazarlarından biri kabul edilen Yaşar Kemal, yapıtlarında toplumsal değişimi işlerken kentleşme olgusuna çeşitli açılardan yer vermiştir. 1950’li yıllardan sonra Anadolu’dan gelen göçle değişen İstanbul birçok sosyal problemin merkezi haline gelmiştir. Bu dönemde Yaşar Kemal’in İstanbul’da geçen romanlarında kentleşme olgusuna bir sosyal bilimci gibi yaklaştığını söylemek mümkündür. Genel hatlarıyla Yaşar Kemal’in yapıtlarında kentleşme sürecinde ortaya çıkan sosyal problemlerin de ele alındığı görülür. Bunlar arasında göç, gecekondulaşma, yoksulluk, işsizlik ve çevre sorunları önemli bir yer tutar. Bu anlamda Yaşar Kemal’in romanları, röportajları ve denemeleri sosyolojik değerlendirmeyi hak eden içeriğe sahiptir. Bu çalışmada Yaşar Kemal’in yaşamı öncelikli olarak ele alınmıştır. Daha sonra İstanbul’un kentsel deneyimini işlediği Kuşlar da Gitti ve Deniz Küstü romanlarının yanı sıra röportajları incelenmiştir. Özellikle bu romanların yazıldığı dönemlerde İstanbul’da kent sorunları önemli boyutlardadır. Röportajlarına ve romanlarına yansıyan haliyle İstanbul’un yarım yüzyıla yayılan kent deneyimini görmek isteyenler için Yaşar Kemalin yapıtlarının sosyolojik bir değere sahip olduğunu ifade etmek gerekir.