Leather and Leather Trade in Kültepe Texts

Abstract

Asurlu tüccarlar, Asur Ticaret Kolonileri Dönemi’nde, Anadolu’daki şehir devletlerinde Asur’dan getirdikleri temel ürünler olan kalay ve çeşitli yün kumaşların dışında, Anadolu menşeli bakır ve yün gibi ürünlerin de ticaretini yaparak kazançlarını artırma gayreti içinde olmuşlardır. Tüccarların Anadolu içinde ticaretini yaptıkları bu ürünlere yine Anadolu şehirlerinden tedarik edilen deri ya da post da eklenebilir. Kültepe tabletlerinde “deri” veya “post” anlamında ārum ve maškum adında iki temel terim kayıtlıdır. Toplamda 100’den fazla belgede geçen bu terimlerden özellikle maškum-deri ticari ürün olarak metinlere daha fazla yansımıştır ve yüzlercesinin alınıp satıldığına ya da bir yerden başka yere nakledildiğine dair kayıtlar bulunmaktadır. Metinlerde toplam 45 ārum deri; 1674 maškum-deri kayıtlıdır; ilaveten üç farklı belgede yaklaşık 42 talent ağırlığında maškum-deri kaydı bulunmaktadır. ārum ve maškum terimleri arasında, derinin hangi özelliklerine dair bir fark olduğu açık değildir. Fakat bu kelimeler derinin elde edildiği hayvanlar açısından değil, biçim ya da herhangi bir işlemden geçip geçmediği bakımımdan bir farka işaret edebilirler. Belgelerde ārum-deri büyükbaş hayvanlar dışında başka bir hayvanın derisini tanımlamamaktadır, ancak büyükbaş hayvan derisi için maškum terimi de kullanılmıştır. Deri tabaklama işleminin insanoğlunun üretim teknikleri bakımından ustalaştığı en eski işlerden biri olduğu tahmin edilmektedir. Bu bakımdan, Eski Asur Ticaret Kolonileri Dönemi’nde de deri tabaklama işleminin bilindiği ve uygulandığı açıktır, fakat Kültepe belgelerinde tabaklanmış deriyi diğer post ya da ham deriden ayırt etmemizi sağlayacak net bir delil bulunmamaktadır. Diğer taraftan, CAD A/II, s. 318a’da, İbranicede “deri/post” anlamındaki ‘ōr kelimesiyle ilişkilendirilen ārum-deri, CAD E, 320b’de “çıplak, boş” anlamı verilen erû ve CDA s. 80a’da “çıplak olmak” anlamı verilen a/arûm ve bu kelimeden türetilmiş “çıplak” anlamı verilen erium ile ilişkili olabilir. Dolayısıyla, ārum terimi bir tür işlemden geçirilerek yününden/kılından arındırılmış, yani bir şekilde tabaklanmış deri için kullanılmış olabilir.