Ladin meşçeresinde heyelanın üst toprak karbon stokundaki değişime etkisinin incelenmesi (Trabzon –Maçka örneği)

Abstract

İklim değişiminin yağış rejimlerini etkilemesi nedeniyle, özellikle dağlık ve yoğun yağış alan topografyalarda heyelanların meydana gelme sıklığında ve büyüklüğünde artış görülmektedir. Ancak meydana gelen bu kütle hareketinin, karbon yutaklarında meydana getirdiği etkinin derecesi ve yönü sayısal olarak yeterince ortaya koyulamamıştır. Bu çalışmada; ormanlık alanda meydana gelen heyelanın üst topraktaki karbon miktarına etkisini ortaya koyabilmek için, Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü’nde heyelan geçirmiş ormanlık alan ile yakınındaki heyelana uğramamış ormanlık sahadan aynı büyüklükte örnekleme alanları alınmıştır. Herbir örnekleme noktasından 0-30 cm derinlik kademesinden toprak örneği alınmıştır.Toprak örnekleri üzerinde, hacim ağırlığı, iskelet, ince kısım, tekstür sınıfı, pH, EC, organik karbon, tarla kapasitesi, solma noktasındaki nem ve maksimum su tutma kapasitesi belirlenmiştir. Ayrıca her iki nitelikteki alanda üst toprakta ne kadar karbon depolandığı hesaplanmıştır. Heyelan sonrası orman toprağında elektriksel iletkenlik, iskelet kısmı ve faydalı su değerleri haricinde incelenen toprak özelliklerinin hepsinde anlamlı değişimler tespit edilmiştir. Ormanlık alanda (ladin meşçeresinde) üst toprakta ortalama 65,33 Mg/ha organik karbon depolanırken heyelan görmüş sahada 15,48 Mg C/ha karbon depolandığı belirlenmiştir. Dolayısıyla heyelan sonrası ormanlık alandaki üst topraktaki karbon stoklarında %76,31’lik bir azalma meydana geldiği görülmüştür. Ayrıca heyelan sonrası orman topraklarında kil ve toz oranında bir azalma buna karşı kum oranında bir artış gözlenmiştir. Organik maddenin toprakta kil mineralleri gibi toprak taneciklerinde tutulduğu düşünülürse, bu durumun heyelan sonrası üst toprağın karbon depolama kapasitesini de düşürebileceği kanaatine varılmıştır. Heyelan toprakta karbon depolama yönünden negatif yönde ve yüksek oranda bir değişim meydana getirdiği için AKAKDO sektöründeki hesaplamaları etkileyebilecek niteliktedir. Dolayısıyla yüksek yağış alan dik topografyaya sahip Karadeniz Bölgesinde, heyelanların karbon yutaklarına etkisini belirlemek amacıyla yapılacak modelleme çalışmalarına öncelik verilmelidir. Ayrıca heyelanın etkisini azaltacak yada heyelan sonrası karbon depolama kapasitesi ile ilgili süreçleri ortaya koyacak araştırmalar yapılmalıdır.