Abstract
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: jak można być konstruktywistą, a jednocześnie traktować naukę jako jedno z najważniejszych osiągnięć współczesnych społeczeństw? Jako że konstruktywizm jest bogatym nurtem, mającym wiele odmian, autor skupia się tylko na jego dwóch przedstawicielach – Richardzie Rortym i Bruno Latourze. Stara się dowieść, że z połączenia wybranych aspektów ich stanowisk można zbudować spójną odpowiedź na zadane pytanie. Choć Rorty i Latour odrzucają realistyczną wizję nauki, to jednocześnie przekonują, że nauka jest skutecznym sposobem na radzenie sobie ze światem, czy też – by użyć terminu Latoura – z czynnikami pozaludzkimi. Tak więc to pragmatyczna kategoria „radzenia sobie” – a nie filozoficznie rozumiane pojęcia reprezentacji bądź korespondencji – staje się uzasadneniem renomy nauki. Obaj myśliciele podkreślają, że skuteczność we wchodzeniu w interakcje z czynnikami pozaludzkimi jest wynikiem swoistej kultury współpracy i wzajemnej kontroli, wpisanej w działalność naukową.
Highlights
Abstrakt: Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: jak można być konstruktywistą, a jednocześnie traktować naukę jako jedno z najważniejszych osiągnięć współczesnych społeczeństw? Jako że konstruktywizm jest bogatym nurtem, mającym wiele odmian, autor skupia się tylko na jego dwóch przedstawicielach – Richardzie Rortym i Bruno Latourze
Konstruktywizm jest jednym z tych nurtów filozoficznych, których domniemaną niedorzeczność próbowano wielokrotnie wykazać za pomocą krótkich eksperymentów myślowych
Konstruktywistyczne podejście do nauki – w wersji omówionej w tym artykule – przedstawia się w największym skrócie następująco: (1) nauka nie odkrywa wewnętrznej natury rzeczywistości, nie dostarcza czegoś, co moglibyśmy nazwać „Jedynie Prawdziwym Opisem Świata”, nie jest odpowiedzią na Platońskie pragnienie dotarcia do ostatecznej prawdy; (2) ma ona jednak inną, ogromną zaletę: pomaga nam wchodzić w skuteczne interakcje z czynnikami pozaludzkimi, pozwala przewidywać i do pewnego stopnia kontrolować ich działanie, pozwala tworzyć z połączenia czynników ludzkich i pozaludzkich trwałe sieci powiązań, które przyczyniają się do rozwoju naszych społeczeństw; (3) jednym z najważniejszych powodów, dla których nauka tak dobrze sobie radzi z budowaniem wspomnianych sieci jest to, że wypracowaliśmy w jej ramach mechanizmy wzajemnej kontroli i współpracy – mechanizmy zbiorowego działania
Summary
Konstruktywizm jest jednym z tych nurtów filozoficznych, których domniemaną niedorzeczność próbowano wielokrotnie wykazać za pomocą krótkich eksperymentów myślowych. Chcę pokazać w sposób, który nie wymaga fachowej znajomości konstruktywizmu, dlaczego można być zwolennikiem tego nurtu, a jednocześnie szanować naukę i traktować ją jako jedno z najważniejszych osiągnięć współczesnych społeczeństw. Jakie polityczne bądź społeczne konsekwencje wyciągamy z tego rodzaju szacunku dla nauki, jest odrębną kwestią, której w tym tekście nie podejmuję. Choć poglądy tych myślicieli miejscami znacząco się od siebie różnią – Rorty jest zdecydowanie bardziej teoriocentryczny niż Latour – to łączy ich to, że na poziomie podstawowych idei obaj proponują odpowiednie, z perspektywy powziętych w tym artykule celów, połączenie prostoty i uzasadnienia szacunku do nauki. W tym miejscu niech wystarczy stwierdzenie, że obaj w różnych okresach swojej działalności używali nazwy „konstruktywizm” do samookreślenia się12 – i w taki też sposób ich poglądy były nazywane przez przynajmniej część badaczy
Sign-in/Register to view highlights & summary Sign-in/Register to access full text options 
Talk to us
Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have
Schedule a callDisclaimer: All third-party content on this website/platform is and will remain the property of their respective owners and is provided on "as is" basis without any warranties, express or implied. Use of third-party content does not indicate any affiliation, sponsorship with or endorsement by them. Any references to third-party content is to identify the corresponding services and shall be considered fair use under The CopyrightLaw.
