İklim Değişikliği Süreci ve Türkiye’de İklim Değişikliği Eylem Planlarının Mekânsal Perspektifi

Abstract

İnsanların doğaya olan müdahalelerinden itibaren iklim üzerinde uzun süreli değişiklikler sonucu yaşanan iklim değişikliği olgusu doğal alanlar ve yapılı çevre üzerinde yaşanan bir krizidir. Günümüzde küresel bir sorun olan iklim değişikliği sanayi devriminden günümüze etkilerini giderek arttırmaktadır. İnsan faaliyetleri sonucu sera gazı konsantrasyonları giderek artmakta ve atmosfer giderek ısınmaktadır. Siyasi ve ekonomik sebeplerle belli bir süre gerçekliliği kabul edilmeyen iklim değişikliği 21. Yüzyılda tüm Dünyanın kabul ettiği kaçınılmaz bir gerçek haline gelmiştir. En savunmasız yerler olan kentsel mekânlara etkilerini giderek hissettirmeye başlayan iklim değişikliğine karşı tüm ülkeler kendi iklim politikalarını başlatmış ve mekânsal ölçekte de gerekli plan ve politikaları geliştirerek uyum sağlamayı ve etkilerini olabildiğince azaltmayı amaçlamışlardır. Bu süreçte kentsel planlamanın önemi giderek artmıştır. Bu makale günümüzde Türkiye’de iklim değişikliğine yönelik kentsel planlamayı yönlendiren iklim değişikliği eylem planlarını değerlendirmek üzerine hazırlanmıştır. Araştırma kapsamında iklim değişikliği kavramı ve gelişme süreci, Dünya çapında ve Türkiye üzerinde nedenleri ve etkileri, doğal çevre ve yapılı çevrenin iklim değişikliği ile ilişkisi araştırılmış, iklim değişikliğinin Türkiye üzerindeki etkilerinin neler olduğu araştırılmıştır. Ulusal, bölgesel ve yerel ölçekte iklim değişikliği eylem planlarının mekânsal planlamayı nasıl yönlendirdiği incelenmiş ve özellikle yerel ölçekteki iklim değişikliği eylem planlarının fiziki çerçevede planlamayı ne derece yönlendirdiği değerlendirilmiştir. Değerlendirilmeler sonucunda Türkiye’de hazırlanan iklim değişikliği eylem planlarının yüzeysel düzeyde öneri olarak kaldığı, hangi durum ve şartlara göre, hangi eşikler ve standartlar doğrultusunda uygulanması gerektiğine yönelik yönlendirmelerin bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.