John Keats'in Lamia Şiiri ve Yaşar Kemal'in Yılanı Öldürseler Romanında Eril Kol

Abstract

Bakış sadece bakma eylemini değil erkek egemen toplumsal söylemin kadınları kontrol etmesini ve onları belli bir şekilde temsil etmesini simgeler. Kültür tarihinde, mitolojide ve edebiyatta kadın sıkça yılanla (örn. Medusa, Lamia, Lilith) özdeşleştirilmiştir ve kötülük, cazibe ve büyü kaynağı olarak görülmüştür. Mitolojide ve kültür tarihinde yılansı kadının yaptığı kötülükler kem göz ile anlatılır ve koruyucu mavi göz (Türkçe’de nazarlık) veya bakış eril dünyayı bu kötülüklerden korumak için kullanılır. İngiliz Romantik şairi John Keats’in mitolojide üst tarafı kadın alt tarafı yılan olan Lamia’nın haberci tanrı Hermes tarafından insana dönüştürüldükten sonra Lycius adındaki genç bir adamla yaşadığı aşkı anlatan Lamia adlı şiiri, Corinth’in eril dünyasında Lamia’nın yokedilmesi konusunda kolektif bakışın işlevini yansıtmaktadır. Şiirde, bilge Apollonius’un öğrencisi Lycius’u yılanın kötülüklerinden koruma işlevi gören ‘mavi bakışı’ bu çalışmanın amacı bağlamında önemlidir. Yaşar Kemal’in Yılanı Öldürseler romanında eril/toplumsal bakış bu sefer kocası eski sevgilisi tarafından öldürülen ve çok güzel bir kadın olan Esme’ye odaklanmıştır. Roman başlığının gösterdiği gibi eril bakışın amacı yılanı ezmektir ve birçok karakter, özellikle de Esme’nin kaynanası, Hasan’ı annesini öldürmeğe ikna etmek için bir köy ortamındaki eril toplumsal söylemin bütün araçlarını kullanır. Makale, bakışın tarihi, dini ve mitolojik önemini, eril yönünü ve dişil olanla bağı veya mitik/tarihi çatışmasını ele almayı amaçlamaktadır. Makale, bu konuları Keats’in Lamia şiiri ve Yaşar Kemal’in Yılanı Öldürseler romanı bağlamında ele almaktadır.