Janus'un İki Yüzü: Seksen Günde Devr-i Âlem Romanının Postkolonyal Eleştirisi

Abstract

Kokleri Amerika kitasinin kesfine kadar dayanan kolonilesme hem ekonomik hem de kulturel bir tahakkum olarak belirir. Kulturel tahakkum, Bati’nin kolonilerde- ki medenilestirme faaliyetlerini mesrulastiran oryantalist soylem ile gerceklesir. Dogu’yu Bati’nin yasadigi anin gerisinde bir zaman dilimiyle kendisinden oldukca uzak bir mekâna hapseden oryantalist bakis, yuz yillardir kendisini tekrar ederek gunumuze ulasir ve Dogu’ya iliskin uretilen bu bilgi edebi eserlerde kurgu malze- mesi olarak kullanilir. Soz konusu edebi eserler Dogu’yu tuhaf ve gizemli olarak tasvir eder. Bu noktada nasil ki postmodernizm modernizmin elestirisi ise postko- lonyal yaklasim da oryantalizmin ve kolonyal duzenin elestirisini icerir. Bu calismada bir elestiri metodu olan postkolonyal teori cercevesinde Jules Verne’in Seksen Gunde Devr-i Âlem anlatisi incelenmistir. Soz konusu anlatida ozne-nesne, iktidar-oteki, efendi-kole ve eril-disil diyalektigi oryantalist bakis ile kurgulanir. Postkolonyal acidan bakildiginda Dogu’nun, Bati’nin bilincaltinda bastirdigi duygularini doyurabildigi bir arzu nesnesi olarak tasvir edildigi gorulur. Dogu ne kadar uzak gorunse de dunya yuvarlaktir ve baslangic noktasina, Bati’ya geri donulecektir. Bu yuzden calismada, yaratilan otekinin/Dogu’nun; Bati’nin kendi alt-beni/Oteki’si oldugu vurgulanir.