Investigation of the Effects of Floods and Storms on T-Groins and Water Quality Changes in the Eastern Black Sea Coast

Abstract

Bu çalışmada, deniz kıyılarında, kıyının korunması, kıyının zamanla kumla dolarak doğal bir plaj oluşturarak kıyının rehabilite edilmesi amacıyla çeşitli şekillerde inşa edilen mahmuzların, hem kendilerinin oluşturdukları havuzlardaki suların hem de doğal afetler neticesinde sel suları şeklinde sahile ulaşan evsel, yüzeysel ve sanayi sularının T-mahmuzlar üzerindeki etkileri araştırılacaktır. Doğu Karadeniz bölgesinde sadece T-mahmuz olarak yapılan bu kıyı koruma yapıları çeşitli sayılarda ard arda sıralanarak kıyı boyunca gruplar halinde inşa edilmişlerdir. Yan yana iki T-mahmuz'un arasında kalan su havuzunun 15 ile 30 yıllık bir süreç boyunca yavaş yavaş kumla dolması ve daha sonra doğal bir kumsalın oluşması beklenmekle beraber bu süreç boyunca zaman zaman sel ve fırtınalar sonucu kıyı yapılarında hasarlar oluşmakta su kalitesinde değişiklikler olmaktadır. Özellikle dalga ve akıntıların düşük düzeyde olduğu kış ve yaz dönemlerinde, görülen en önemli problem mahmuzlar arasındaki havuzlar içerisinde organik, inorganik ve bakteriyolojik kirlilikle birlikte yaşanan oksijensizlik ve yosunlaşmadır. Diğer taraftan, bölgede sık sık meydana gelen seller, mahmuz sisteminin çevresinde yer alan akarsu nehir ağzı, kanalizasyon ve karayolu drenaj suyu deşarj noktaları ve balıkçı barınaklarınca denize bırakılan organik ve inorganik kirleticilerin akıntı ve dalgalar aracılığıyla mahmuz sistemi havuzlarına taşınmakta, yılın belirli dönemlerinde su kalite bozulmalarına sebebiyet vermektedir. Bu bağlamda, Yaklaşık 40 km’lik bir sahil şeridinde, Trabzon-Of Soğukpınar da 8’li grup, Kıyıcıkta 13’lü grup, Eskipazar da 10’lu grup, Rize İyidere de 8’li grup Sarayköy ve Alipaşa da 2’li grup, Balıkçılarda 5’li grup, Limanköy de ise, 4’lü grup olmak üzere toplam 52 adet T-mahmuz bulunmaktadır. T-mahmuz sistemlerinde oluşan hasarlar, mahmuzlardaki havuzlar ve açıklarında mevsimsel olarak su kalite değişimleri araştırılacaktır. Çalışma sonucunda T-mahmuz sistemlerinde meydana gelen hasarlar, bunların nedenleri, çözüm yolları, kıyı suları su kalitesi üzerindeki menfi etkileri, bazı fiziko kimyasal ve organik su kalite parametreleri (su sıcaklığı, çözünmüş oksijen ve doygunluğu, pH, iletkenlik ve tuzluluk, toplam çözünmüş katı madde (TDS), bulanıklık, seki diski mesafesi, askıda katı madde (AKM), nitrit, nitrat, amonyum, toplam azot (TN), toplam fosfor (TP) ve klorofil-a ve bakteriyolojik su kalite göstergelerinin (fekal koliform, toplam koliform ve fekal streptokok) mevsimsel değişimlerinin izlenmesiyle ortaya koyulacaktır. Araştırma bölgesiyle ilgili olarak 2000 yılından bu yana batimetrik ölçümler gerçekleştirilmekte ve granülometrik malzeme analizleri yapılmaktadır. Bu gözlemler ışığında bu tür T-mahmuz sistemlerinde dolma sürecinin yavaş işlediği görülmüştür. Bunun nedenleri arasında sel ve fırtınaların ön planda olduğu sanılmaktadır. Diğer yandan T-mahmuzlar arasında oluşan havuzlar yaz aylarında insanlar tarafından yüzme, dalma vb. su sporları amacıyla kullanılmaktadır. Bu yüzden T-mahmuzlar arasında oluşan havuzların su kalite değişimlerinin takip edilmesi hem sucul ortam hem çevresel hem de insan sağlığı açısından önemlidir. Aynı zamanda, T-mahmuz sistemlerinde bulunan her bir mahmuzda oluşan hasarlar tek tek tespit edilecek, mahmuzlar arasında kalan havuzlardan havuz içi, havuz dışı ve kıyı referans istasyonlarından alınan su numuneleri, hasar gören mahmuzlardan taş örnekleri, civarında mevcut olan agrega örnekleri alınarak çalışmalar yürütülecektir. Her mahmuz gurubunda hasar tespitleri mevsimsel olarak, belirlenen her istasyonda fiziksel ve kimyasal su ölçümleri için numuneler aylık olarak, diğer organik ve bakteriyolojik analizler ise yılda dört kez alınacak ve deneyler laboratuvar koşullarında gerçekleştirilecektir. Bir yıl sürecek çalışmada havuz içi mevsimsel su kalite değişimleriyle havuz dışı ve kıyı referans istasyonları arasındaki farklılıklar ve mahmuz sistemlerinde oluşan hasarlar ortaya koyulacaktır. Diğer yandan, tüm mahmuz sistemlerinde hasar oluşup oluşmadığı, sediment biriktirip biriktirmediği belirlenecektir. Tüm istasyonlardaki mevsimsel su kalite değişimlerinin sucul yaşam ve deniz ortamı su kalite standartlarına göre değerlendirilmesiyle özellikle havuz içi su kalite koşullarının yıl boyunca canlı yaşamı için menfi koşulların oluşup oluşmadığı, T-mahmuz gövdeleri üzerindeki etkileri ve biriken sedimentin su kimyasından etkilenip etkilenmediği belirlenecektir. Çalışma sonucunda, hasarların tespiti ve havuz içi mevsimsel su kalite koşullarının değerlendirilmesiyle, T-mahmuzların yapısal tasarımında optimum boyutların elde edilmesi yönünde ve su kalitesinin de dikkate alınmasına dair önemli bir parametre daha elde edilmiş olacaktır.